Stosunki polsko-litewskie od średniowiecza do czasów współczesnych 1202-SB-SPL-S1
Tematy:
1. Najważniejsi polscy badacze Wielkiego Księstwa Litewskiego. Początki państwa litewskiego i podboje na wschodzie. Stosunki z Polską piastowską.
2. Unia w Krewie w 1385 r. i jej następstwa. Chrystianizacja państwa. Jagiełło i Witold. Ocena unii krewskiej w ujęciu badaczy z Polski i Litwy.
3. Unia wileńsko-radomska. Bitwa pod Grunwaldem. Unia w Horodle (1413). Zjazd w Łucku w 1429 roku.
4. Konflikt polsko-litewski oraz wojna domowa na Litwie po śmierci Witolda. Unia grodzieńska i panowanie Zygmunta Kiejstutowicza.
5. Stosunki polsko-litewskie w okresie rządów Kazimierza Jagiellończyka. Litwa a polityka dynastyczna Kazimierza Jagiellończyka.
6. Zbliżenie polsko-litewskie w latach 80. XV wieku. Rozpad unii personalnej w ostatniej dekadzie XV wieku. Unia wileńska i mielnicka. Wojny Wielkiego Księstwa Litewskiego z Tatarami i Moskwą.
7. Relacje Litwy z Polską w okresie rządów dwóch ostatnich Jagiellonów: Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI wieku. Rozwój reformacji na Litwie. Polonizacja elit litewskich.
8. Reformy wewnętrzne na Litwie w latach 50. i 60 XVI wieku. Najważniejsza reforma ekonomiczna w dziejach Wielkiego Księstwa Litewskiego - pomiara włóczna. Unia lubelska – przyczyny, stanowisko litewskiej elity, przebieg sejmu lubelskiego i bezpośrednie skutki.
9. Litwa wobec Polski w okresie trzech pierwszych bezkrólewi po śmierci Zygmunta Augusta. Parlamentaryzm litewski po 1569 roku. Litwa w dobie wielkich konfliktów z udziałem Rzeczypospolitej w XVII wieku.
10. Coaequatio iurium z 1697 roku. Litwa w okresie wielkiej wojny północnej 1700-1721. Wielkie Księstwo Litewskie jako część Rzeczpospolitej w XVIII wieku. Litwa a konstytucja 3 maja.
11. Elity szlacheckie na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIX wieku. W czasie powstania listopadowego i styczniowego. Narodziny nowoczesnego narodu litewskiego i wzrost nastrojów antypolskich.
12. Polacy i Litwini w walce o granice po I wojnie światowej. Zajęcie Wileńszczyzny przez generała L. Żeligowskiego i wcielenie Wilna do Polski. Polityczne relacje polsko-litewskie w okresie międzywojennym.
13. Litwa wobec Polski i Polaków we wrześniu 1939 roku. Stosunki polsko-litewskie w latach 1944-1945. Ponary i problem pamięci o dokonanych tam zbrodniach.
14. Polityka władz ZSRR wobec mniejszości polskiej w Republice Litewskiej po II wojnie światowej. Odrodzenie państwa litewskiego w 1991 roku.
15. Stosunki polsko-litewskie w ostatnim ćwierćwieczu. Traktat polsko-litewski z 1994 roku. Sytuacja polskiej mniejszości na Litwie i litewskiej w Polsce.
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
- opis
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Kolokiwum, aktywność na zajęciach.
Skala ocen:
4,75–5,00 bardzo dobry
4,25–4,74 dobry plus
3,75–4,24 dobry
3,25–3,74 dostateczny plus
2,75–3,24 dostateczny
0–2,74 niedostateczny
Praktyki zawodowe
Nie przewiduje się.
Literatura
-E. Aleksandravičius, A. Kulakauskas, Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku, Kraków 2003
-J. Bardach, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988 (cz. 2, podrozdziały I-IV)
-K. Błachowska, Wiele historii jednego państwa. Obraz dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego do 1569 roku w ujęciu historyków polskich, rosyjskich, ukraińskich, litewskich i białoruskich w XIX wieku, Warszawa 2009
-G. Błaszczyk, Burza koronacyjna Polska-Litwa 1429-1430, Poznań 1998
-G. Błaszczyk, Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności, t. 1, Trudne początki, Poznań 1998
-G. Błaszczyk, Dzieje stosunków polsko-litewskich od czasów najdawniejszych do współczesności, t. 2 (1385-1569), Poznań 2007
-G. Błaszczyk, Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492-1569, Poznań 2002
-A. Bumblauskas, Wielkie Księstwo Litewskie. Wspólna historia, podzielona pamięć, Warszawa 2013
-Chrystianizacja Litwy, (autorzy Zenonas Ivinskis, Jan Fijałek, Zbysław Wojtkowiak), Kraków 1985
-A. Czerniecko-Haberko, Unie polsko-litewskie w historiografii polskiej, Toruń 2013
-A. Czwołek, Piórem i buławą. Działalność polityczna Lwa Sapiehy, kanclerza litewskiego, wojewody wileńskiego, Toruń 2012.
-M. Ferenc, Mikołaj Radziwiłł „Rudy” (ok. 1515-1584). Działalność polityczna i wojskowa, Kraków 2008
-J. Fijałek, Uchrześcijannienie Litwy przez Polskę i zachowanie w niej języka ludu, [w:] Polska i Litwa w dziejowym stosunku, Kraków 1914, s. 37-133
-R. Frost, Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej. Powstanie i rozwój 1385-1569, Poznań 2018
-O. Halecki, Dzieje unji jagiellońskiej, t. 1-2, Warszawa 2015
-J. Jasnowski, Mikołaj Czarny Radziwiłł (1515-1565). Kanclerz i marszałek ziemski Wielkiego Księstwa Litewskiego, wojewoda wileński, Oświęcim 2014
-M. Jucas, Unia polsko-litewska, Toruń 2004
-T. Kempa, Konflikty wyznaniowe w Wilnie od początku reformacji do końca XVII wieku, Toruń 2016
-T. Kempa, Luteranie w Wielkim Księstwie Litewskim, [w:] Kościoły luterańskie na ziemiach polskich (XVI-XX wiek), t. 1: W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, red. J. Kłaczkow, Toruń 2012, s. 89-150
-T. Kempa, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549-1616), wojewoda wileński, Warszawa 2000
-Z. Kiaupa, J. Kiaupiene, A. Kuncevicius, Historia Litwy od czasów najdawniejszych do 1795 roku, Warszawa 2007
-L. Kolankowski, Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. 1: 1377-1499, Oświęcim 214
-L. Kolankowski, Zygmunt August, wielki ksiażę Litwy do roku 1548, Oświęcim 2014
-M. Kosman, Litewska Jednota ewangelicko-reformowana od połowy XVII w. do 1939 r., Opole 1986
-M. Kosman, Reformacja i kontrreformacja w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle propagandy wyznaniowej, Wrocław 1973
-S. M. Kuczyński, Król Jagiełło ok. 1351-1434, Warszawa 1987
-Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy, oprac. Zbiorowe, Kraków 2006
-Z. Kurcz, Mniejszość polska na Wileńszczyźnie. Studium socjologiczne, Wrocław 2005
-H. Lulewicz, Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569-1588, Warszawa 2002
-P. Łossowski, Litwa a sprawy polskie 1939-1940, Warszawa 1989;
-P. Łossowski, Stosunki polsko-litewskie w latach 1918-1920, Warszawa 1920
-P. Łossowski, Polska-Litwa. Ostatnie sto lat, Warszawa 1991
-P. Łossowski, Po tej i tamtej stronie Niemna. Stosunki polsko-litewskie 1883-1939, Warszawa 1985
-P. Łossowski, Tragedia państw bałtyckich 1939-1941, Warszawa 1990
-H. Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Poznań 2006
-H. Łowmiański, Wcielenie Litwy do Polski w r. 1386, Wilno 1937
-J. Malec, Szkice z dziejów federalizmu i myśli federalistycznej w czasach nowożytnych, Kraków 1999
-M. Niendorf, Wielkie Księstwo Litewskie. Studia nad kształtowaniem się narodu u progu epoki nowożytnej (1569-1795), Poznań 2011
-J. Nikodem, Witold, wielki książę litewski, Kraków 2013
-J. Ochmański, Historia Litwy, Wrocław 1990 (wyd. III - poprawione i uzupełnione)
-J. Ochmański, Litewski ruch narodowo-kulturalny w XIX wieku, Białystok 1965
-F. Papee, Aleksander Jagiellończyk, Kraków 2012
-F. Papee, Polska i Litwa na przełomie wieków średnich. Ostatnie dwunastolecie Kazimierza Jagiellończyka, Oświęcim 2015
-H. Paszkiewicz, O genezie i wartości Krewa, Warszawa 1938
-K. Pietkiewicz, Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka, Poznań 1995
-W. Pociecha, Królowa Bona, t. 3, Poznań 1958
-A. Prochaska, Dzieje Witolda, Wilno 1914
-A. Rachuba, Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Warszawa 2002
-A. Rachuba, J. Kiaupiene, Z. Kiaupa, Historia Litwy. Dwugłos polsko-litewski, Warszawa 2008
-J. Sobczak, Położenie prawne ludności tatarskiej w Wielkim Księstwie Litewskim, Poznań 1984
-J. Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Poznań-Wrocław 1999
-Unia lubelska i tradycje integracyjne w Europie Środkowo-Wsch., Lublin 1999
-Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich. Od Krewa do Zaręczenia Obojga Narodów, red. S. Górzyński, Warszawa 2015
-J. Tyszkiewicz, Polska i Litwa Jagiellonów na przełomie XV i XVI stulecia. Polityka, dyplomacja, wojny, Pułtusk-Warszawa 2019
-H. Wisner, Janusz Radziwiłł 1612-1655, wojewoda wileński, hetman wielki litewski, Warszawa 2000
-H. Wisner, Litwa. Dzieje państwa i narodu, Warszawa 1999
-A. B. Zakrzewski, Wielkie Księstwo Litewskie (XVI-XVIII w.). Prawo-ustrój-społeczeństwo, Warszawa 2013
Źródła:
-Akta unji Polski z Litwą 1385-1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932
-J. Drabina, Wierzenie, religie, wspólnoty wyznaniowe w średniowiecznej Polsce i na Litwie i ich koegzystencja, Kraków 1994
-Dzieło Jadwigi i Jagiełły. W sześćsetlecie chrztu Litwy i jej związków z Polską, wyd. W. Biliński, Kraków 1989
-My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko-litewskich. Wybór tekstów i dokumentów, wyd. A. Srebrakowski, Wrocław 2013
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: