Historia kobiet w Skandynawii 1202-SB-HKS-S1
Zajęcia mają charakter konwersatorium. Obejmują wybrane zagadnienia dotyczące historii kobiet (rozumianej zarówno jako analiza sytuacji społecznej kobiet w danym miejscu i czasie, jak i opis dziejów z kobiecej perspektywy) w Skandynawii w okresie od epoki wikingów (IX w.) do czasów najnowszych (XX w.). Tematyka zajęć została dobrana w taki sposób, aby pojedyncze zagadnienia mogły zostać przeanalizowane w skróconej (1–2 spotkania, 2–4 godz. dydaktyczne) lub dłuższej (kilka spotkań, do 8 godz. dydaktycznych) formie, zależnie od potrzeb i zainteresowań studentów. Zakres geograficzny zajęć obejmuje przede wszystkim królestwa skandynawskie: Danię, Norwegię i Szwecję, a także terytoria dzisiaj leżące poza ich granicami, ale w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej podlegające władzy królów skandynawskich, tj. Finlandię, Islandię, Grenlandię i inne wyspy Oceanu Atlantyckiego, a także ziemie, jakie w epoce przednowoczesnej znalazły się w kręgu wpływów skandynawskich (głównie region Morza Bałtyckiego). Problematyka zajęć dotyczy dziejów kobiet, które można zaliczyć do skandynawskich elit społecznych czasów, w których żyły (np. monarchinie, arystokratki, opatki klasztorów, intelektualistki, artystki i polityczki). Z racji swojej wysokiej pozycji społecznej są one zdecydowanie lepiej widoczne w zachowanych źródłach historycznych, co ma ogromne znaczenie w przypadku starszych epok (średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych). Niemniej w problematyce zajęć uwzględniono historię kobiet pochodzących z niższych warstw społecznych, np. chłopek, mieszczanek, służących i pracownic fizycznych. Dzieje kobiet i kobieca perspektywa wydarzeń, coraz powszechniej uchwytna w źródłach z biegiem czasu, poddane zostaną analizie zarówno w szerszym (pozycja kobiet w kontekście ogólnoeuropejskim i tzw. „długiego trwania” omówiona na reprezentatywnych przykładach i z uwzględnieniem całych grup społecznych), jaki i węższym ujęciu (studium przypadków, niekoniecznie reprezentatywnych dla danego okresu i miejsca, jednostkowe historie i biografie wybranych kobiet).
Zajęcia obejmują następujące zagadnienia ułożone chronologicznie:
1. Lagertha i tarczowniczki – równość płci w epoce wikingów czy legenda?
2. Królowa Tyra, kamienie runiczne z Jelling i Danevirke – kobiety władzy we wczesnośredniowiecznych królestwach skandynawskich.
3. Kobiety Kościoła w średniowiecznej Skandynawii – zakonnice, fundatorki i święte.
4. Królowa Małgorzata i późniejsze monarchinie unii kalmarskiej – władza monarsza kobiet w późnośredniowiecznej Skandynawii.
5. Kobiety, miasta, rzemiosło, handel i migracje – sytuacja kobiet spoza elit społecznych w społeczeństwie późnośredniowiecznej i wczesnonowożytnej Skandynawii.
6. Kobiety i reformacja – byłe zakonnice, żony kaznodziejów, reformatorki i czarownice.
7. Królowa Krystyna Wazówna i kobiety na dworach skandynawskich w epoce wczesnonowożytnej.
8. Skandynawskie kobiety w walce o emancypację, wyższe wykształcenie i prawo do pracy zawodowej w XIX w.
9. Feminizm w krajach nordyckich w XX w.
|
W cyklu 2025/26Z:
Zajęcia mają charakter konwersatorium. Obejmują wybrane zagadnienia dotyczące historii kobiet (rozumianej zarówno jako analiza sytuacji społecznej kobiet w danym miejscu i czasie, jak i opis dziejów z kobiecej perspektywy) w Skandynawii w okresie od epoki wikingów (IX w.) do czasów najnowszych (XX w.). Tematyka zajęć została dobrana w taki sposób, aby pojedyncze zagadnienia mogły zostać przeanalizowane w skróconej (1–2 spotkania, 2–4 godz. dydaktyczne) lub dłuższej (kilka spotkań, do 8 godz. dydaktycznych) formie, zależnie od potrzeb i zainteresowań studentów. Zakres geograficzny zajęć obejmuje przede wszystkim królestwa skandynawskie: Danię, Norwegię i Szwecję, a także terytoria dzisiaj leżące poza ich granicami, ale w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej podlegające władzy królów skandynawskich, tj. Finlandię, Islandię, Grenlandię i inne wyspy Oceanu Atlantyckiego, a także ziemie, jakie w epoce przednowoczesnej znalazły się w kręgu wpływów skandynawskich (głównie region Morza Bałtyckiego). Problematyka zajęć dotyczy dziejów kobiet, które można zaliczyć do skandynawskich elit społecznych czasów, w których żyły (np. monarchinie, arystokratki, opatki klasztorów, intelektualistki, artystki i polityczki). Z racji swojej wysokiej pozycji społecznej są one zdecydowanie lepiej widoczne w zachowanych źródłach historycznych, co ma ogromne znaczenie w przypadku starszych epok (średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych). Niemniej w problematyce zajęć uwzględniono historię kobiet pochodzących z niższych warstw społecznych, np. chłopek, mieszczanek, służących i pracownic fizycznych. Dzieje kobiet i kobieca perspektywa wydarzeń, coraz powszechniej uchwytna w źródłach z biegiem czasu, poddane zostaną analizie zarówno w szerszym (pozycja kobiet w kontekście ogólnoeuropejskim i tzw. „długiego trwania” omówiona na reprezentatywnych przykładach i z uwzględnieniem całych grup społecznych), jaki i węższym ujęciu (studium przypadków, niekoniecznie reprezentatywnych dla danego okresu i miejsca, jednostkowe historie i biografie wybranych kobiet). |
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące
Metody dydaktyczne podające
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- seminaryjna
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Referaty/eseje – W1, W2, W3, W4, U2, U3
Prezentacje – W1, W4, U1, U2, U3, K1, K2
Aktywność – K1, K2, K3
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
Literatura podstawowa:
Adam Kersten, Historia Szwecji, Wrocław 1973.
Lars O. Lagerqvist, Historia Szwecji, tł. Halina Thylwe, Sztokholm 2002.
Władysław Czapliński, Karol Górski, Historia Danii, Wrocław 1965.
Janusz Małłek, Historia Norwegii (do roku 1814), Toruń 2019.
The Cambridge History of Scandinavia, vol. 1: Prehistory to 1520, ed. Knut Helle, Cambridge 2008.
The Cambridge History of Scandinavia, vol. 2: 1520–1870, ed. E.I. Kouri, Jens E. Olesen, Cambridge 2016.
Kirsi Salonen, Kurt Villads Jensen, Scandinavia in the Middle Ages, 900–1550: Between Two Oceans, London 2023.
Literatura uzupełniająca:
Judith Jesch, Women in the Viking Age, Woodbridge 1991.
Jenny Jochens, Old Norse Images of Women, Philadelphia 2016.
Ben Raffield, Neil Price, Mark Collard, Polygyny, Concubinage, and the Social Lives of Women in Viking-Age Scandinavia, Viking and Medieval Scandinavia, vol. 13: 2017, s. 165–210.
Leszek Gardeła, Magia, kobiety i śmierć w świecie wikingów, Szczecin 2019.
A Companion to Birgitta of Sweden and Her Legacy in the Later Middle Ages, ed. Maria H. Oen, Leiden 2019.
Caroline Wilhelmsson, The Queens and Royal Women of Sweden, c. 970–1330: Their Lives, Power, and Legacy, Abingdon 2025.
Vivian Etting, Queen Margrete I (1353–1412) and the Founding of the Nordic Union, Leiden 2004.
Maija Ojala, Protection, Continuity and Gender: Craft Trade Culture in the Baltic Sea Region (14th–16th Centuries), Tampere 2014.
Early Professional Women in Northern Europe, c. 1650–1850, ed. Johanna Ilmakunnas, Marjatta Rahikainen, Kirsi Vainio-Korhonen, London 2018.
Raisa M. Toivo, Witchcraft and Gender in Early Modern Society: Finland and the Wider European Experience, Aldershot 2008.
Fabian Persson, Women at the Early Modern Swedish Court: Power, Risk, and Opportunity, Amsterdam 2021.
Ida Blom, Structures and Agency: A Transnational Comparison of the Struggle for Women’s Suffrage in the Nordic Countries during the Long 19th Century, Scandinavian Journal of History, vol. 37: 2012, no. 5, s. 600–620.
Annika Forssén, Gunilla Carlstedt, Women in Swedish Society: The Work, Health and Life Experiences of Women in Twentieth-Century Sweden, transl. Rochelle Wright, Cardiff 2018.
Unfinished Democracy: Women in Nordic Politics, ed. Elina Haavio-Mannila, transl. Christine Badcock, Oxford 1985.
Drude von der Fehr, Bente Rosenbeck, Anna G. Jonasdottir, Is There a Nordic Feminism? Nordic Feminist Thought on Culture and Society, London 1998.
|
W cyklu 2025/26Z:
Wybrane fragmenty opracowań naukowych wskazanych w polu „Literatura” w sekcji nadrzędnej („Informacje ogólne”). Fragmenty opracowań naukowych i edycji tekstów źródłowych przeznaczone do analizy w trakcie zajęć zostaną dostarczone przez prowadzącego/prowadzącą. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: