Struktury społeczne w strefie bałtyckiej w epokach przednowoczesnych 1202-H-SSSB-S2

Zajęcia mają charakter konwersatorium. Przedmiot obejmuje kilka szczegółowych zagadnień z zakresu historii społecznej strefy bałtyckiej, z których każde może być przeanalizowane na zajęciach w formie krótkiej, tj. jednego czy dwóch spotkań (2‒4 godz. dydaktyczne), bądź formie długiej, gdzie poświęcone mu może zostać sześć‒osiem (12‒16 godz. dydaktycznych). W ten sposób tematyka zajęć w konkretnym semestrze może zostać dostosowana do zainteresowań studentów i w danym roku akademickim mogą być omawiane tylko niektóre z przedstawionych niżej tematów. Zbiór proponowanych zagadnień obejmuje zarówno problematykę struktur społecznych okresu średniowiecza, jak i doby wczesnonowożytnej. Niektóre zagadnienia ujęte zostały jako fenomeny dla obu tych epok diachroniczne, tj. w kategoriach ‘długiego trwania’, inne zaś są propozycjami analizy zjawisk bardziej lokalnych i podlegających szybszym przemianom odbywającym się w krótszej perspektywie czasowej. W programie zajęć uwzględnione zostały zarówno warstwy społeczne zaliczane do elit, jak i warstwy oraz grupy plasujące się niżej w hierarchiach społecznych charakteryzujących epokę przednowoczesną. Poszczególne szczegółowe zagadnienia zostały wydzielone w oparciu o kryterium tematyczne, przy jednoczesnym uwzględnieniu chronologii i ich wymiaru geograficznego.

Program zajęć obejmuje następujące tematy:
1. Skandynawia przedchrześcijańska i chrystianizowana ‒ między ustrojem rodowym a pierwszymi monarchiami. Struktury społeczne w krajach nordyckich między VII a XII w.
2. Prusowie jako przykład struktur plemiennych w strefie bałtyckiej.
3. Miasto typu zachodniego jako element europeizacji strefy bałtykciej (XIII‒XV w.).
4. Prusy i ich duchowieństwo ‒ elity kościelne w południowej części strefy bałtyckiej w późnym średniowieczu.
5. Szlachta w strefie bałtyckiej w tzw. ‘długim trwaniu’ ‒ od rycerzy do ziemian (XIII‒XVIII w.).
6. Społeczeństwa Skandynawii w epoce wczesnonowożytnej militaryzacji.
7. Społeczności wiejskie w krajach skandynawskich w strukturach społecznych i w reprezentacji politycznej w okresie wczesnonowożytnym.
8. Ku nowoczesnemu mieszczaństwu. Przemiany w miejskich strukturach społecznych w strefie bałtyckiej w XVIII i 1. poł. XIX w.

W cyklu 2023/24Z:

W cyklu 2024/25Z:

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (godz.): - udział w zajęciach – 30 h - konsultacje z nauczycielem akademickim ‒ 2 h Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.): - przygotowanie do ćwiczeń (czytanie literatury) – 30 h - przygotowanie się do pisemnego sprawdzianu końcowego ‒ 60 h

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Student posiada pogłębioną, rozszerzoną i uporządkowaną wiedzę z zakresu historii społecznej krajów regionu Morza Bałtyckiego w okresie przednowoczesnym ‒ K_W01 W2: Student opanował na poziomie rozszerzonym terminologię z zakresu historii społecznej z uwzględnieniem specyfiki regionu Morza Bałtyckiego w okresie przednowoczesnym ‒ K_W02 W3: Student wykazuje pogłębioną znajomość wybranych zagadnień historii społecznej regionu Morza Bałtyckiego w kontekście ogólnoeuropejskim ‒ K_W05 W4: Student zna i rozumie relacje i zależności pomiędzy przeszłością a teraźniejszością w odniesieniu do zagadnień społecznych regionu Morza Bałtyckiego oraz ich wpływ na świadomość i tożsamość współczesnych ludzi i społeczeństw ‒ K_W06 W5: Student ma pogłębioną wiedzę o źródłach informacji dotyczących zagadnień historii społecznej regionu Morza Bałtyckiego; rozumie ich przydatność w badaniach historycznych ‒ K_W10 W6: Student wie, że badania i debata historyczna są procesem stałym, który niesie ze sobą nieustanne zmiany i rozwój poglądów ‒ K_W14

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Student samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę oraz doskonali umiejętności badawcze z zakresu historii społecznej regionu Morza Bałtyckiego w sposób uporządkowany i systematyczny, wykorzystując nowoczesne technologie informacyjne, techniki pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji ‒ K_U01 U2: Student potrafi scharakteryzować i ocenić wzajemne relacje różnych kierunków badań historycznych w odniesieniu do zagadnień historii społecznej ‒ K_U02 U3: Student stosuje świadomie w mowie i w piśmie terminologię właściwą dla historii społecznej, zarówno w pracy badawczej, jak i w popularyzacji wiedzy historycznej ‒ K_U06 U4: Student analizuje, interpretuje i prezentuje zebrane informacje w przejrzystej, usystematyzowanej i przemyślanej formie; stosuje różnorodne, nowoczesne metody i techniki prezentacji wyników badań ‒ K_U08

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Student ma świadomość wartości kultury historycznej, na którą składa się znajomość dziejów, źródeł historycznych, metod badawczych i korzeni historycznych kultury ‒ K_K01 K2: Student uznaje i szanuje odmienne od własnych teorie i poglądy oraz prowadzi polemikę z nimi w sposób etyczny i kulturalny; wykazuje niezależność i samodzielność myśli, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech; jest zdolny do okazywania zrozumienia dla świata wartości i postaw ludzi w różnych okresach i kontekstach historycznych ‒ K_K04 K3: Student dąży do obiektywizmu w podejściu do przekazu historycznego, wykazuje odpowiedzialność i odwagę cywilną w sprzeciwianiu się instrumentalizacji wiedzy historycznej przez grupy narodowe, społeczne i polityczne ‒ K_K11

Metody dydaktyczne

metody dydaktyczne eksponujące: - pokaz multimedialny metody dydaktyczne podające: - opis, - pogadanka, - wykład konwersatoryjny metody dydaktyczne poszukujące: - ćwiczeniowa, - klasyczna metoda problemowa - referatu

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- opis
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- referatu

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024/25Z:

Piotr Kołodziejczak

W cyklu 2023/24Z:

Krzysztof Kwiatkowski

Kryteria oceniania

Kolokwium ‒ W1, W2, W4, W5, U2, U3 (50% oceny końcowej)
Prezentacje – W3, W4, W6, U1, U4, U4, K3 (30% oceny końcowej)
Aktywność – K1, K2, K3 (20% oceny końcowej)

Mogą być one zmieniane przez poszczególnych prowadzących przedmiot.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Literatura podstawowa:

podręczniki:
- Kersten Adam, Historia Szwecji, Wrocław 1973
- Lagerqvist Lars O., Historia Szwecji, tł. Halina Thylwe, Sztokholm 2002
- Czapliński Władysław, Górski Karol, Historia Danii, Wrocław 1965
- Cieślak Tadeusz, Historia Finlandii, Wrocław‒Warszawa‒Kraków‒Gdańsk‒Łódź 1983
- Małłek Janusz, Historia Norwegii (do roku 1814), Toruń 2019
- Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, red. Marian Biskup, Roman Czaja, Warszawa 2008.
- Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku, red. Roman Czaja, Andrzej Radzimiński, Toruń 2013
- Salmonowicz Stanisław, Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1987
- Friedrich Karin, Inne Prusy. Prusy Królewskie i Polska między wolnością a wolnościami (1569–1772), tł. Grażyna Waluga, Poznań 2005

monografie:
- Ferguson Robert, Młot i krzyż. Nowa historia wikingów [oryg.: The Hammer and the Cross. A New History of the Vikings, London 2009], tłum. Tomasz Szlagor, Wrocław 2016
- Samsonowicz Henryk, Późne średniowiecze miast nadbałtyckich. Studia nad dziejami Hanzy nad Bałtykiem w XIV–XV w., Warszawa 1968
- Radzimiński Andrzej, Kościół w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach 1243–1525. Organizacja – uposażenie – ustawodawstwo – duchowieństwo – wierni, Malbork 2006
- The European Nobilities in the Seventeenth and Eighteenth Centuries, vol. II: Northern, Central and Eastern Europe, ed. H. M. Scott, London‒New York 1995
- Kirby David, The Baltic World 1772‒1993. Europe’s Northern Periphery in an Age of Change, London‒New York 2013 (wyd. 2)
- Szelągowska Grażyna, Kaznodzieje, nauczyciele, politycy. Ruchy przebudzenia religijnego i modernizacja w regionie nordyckim w XIX wieku, Warszawa 2021
- Czapliński Władysław, Dzieje Danii nowożytnej (1500‒1975), Wydawnictwa Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku, Nr 11, Seria Skandynawoznawcza, t. V, Warszawa 1982
- The Cambridge History of Scandinavia, vol. I: Prehistory to 1520, ed. Knut Helle, Cambridge 2003 ; vol. II: 1520‒1870, ed. E. I. Kouri, Jens E. Olsen, Cambridge 2016
- Ciesielski Zenon, Dzieje kultury skandynawskiej, t. I: Od pradziejów do Oświecenia, Gdańsk 2016; t. II: Od Romantyzmu do końca XX wieku, Gdańsk 2016

Literatura uzupełniająca:
- Line Philip, Wikingowie ‒ wojownicy północy [oryg.: The Vikings and Their Enemies. Warfare in Northern Europe, 750‒1100, London 2014], tłum. Katarzyna Skawran, Warszawa 2014
- Leciejewicz Lech, Normanowie, Kultura Europy wczesnośredniowiecznej, z. 8, Wrocław‒Warszawa‒Kraków‒Gdańsk 1979
- Guilds, Towns, and Cultural Transmission in the North, 1300‒1500, ed. Lars Bisgaard, Lars B. Mortensen, Tom Pettitt, Odense 2013
- Małłek Janusz, Reprezentacja stanu chłopskiego w Norwegii w XVI i XVII wieku, [w:] Samorządy i reprezentacje chłopskie w Europie Północnej u progu nowożytności (XV‒XVIII w.), red. Antoni Czacharowski, Toruń 1990, s. 75‒84 (= [w:] idem, Opera selecta, vol. III: Scandinavica, Toruń 2016, s. 191‒201)
- Frost Robert I., The Northern Wars. War, State, and Society in Northeastern Europe, 1558–1721, Modern Wars in Perspective, Harlow 2000
- Griffiths Tonny, Skandynawia. Wojna z trollami [oryg.: Scandinavia: At War with Trolls, Kent Town 2004], tłum. Barbara Gadomska, Warszawa 2011

W cyklu 2023/24Z:

por. niżej: Informacje o grupie 1

W cyklu 2024/25Z:

por. niżej: Informacje o grupie 1

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1202-H-SSSB-S2 w USOSweb