Średniowieczna piśmienność w regionie Morza Bałtyckiego
1202-H-SPMB-S2
Wprowadzenie w podstawową problematykę kultury pisma i piśmiennictwa w średniowiecznej strefie bałtyckiej jest głównym celem zajęć. W pierwszej kolejności omówione zostaną rozmaite formy piśmiennictwa średniowiecznego (sakralne, pragmatyczne). Główna tematyka zajęć koncentruje się wokół trzech zagadnień: miejsc tworzenia tekstów (kancelarie instytucji kościelnych i świeckich), twórców (pisarze w kancelariach świeckich i kościelnych; notariusze publiczni ‒ modele karier) oraz wytworów (dokument, księgi liturgiczne, historiografia, piśmienność pragmatyczna). Osobne miejsce zajmują: średniowieczne szkolnictwo i wpływu edukacji na kulturę pisma, księgozbiory i ich charakter, edytorstwo średniowiecznych tekstów kultury. Omawiana problematyka dotyczy południowej Skandynawii i południowego pobrzeża Morza Bałtyckiego od VIII do XV w.
Całkowity nakład pracy studenta
Udział w zajęciach – 30 h
Konsultacje z wykładowcami ‒ 3 h
Praca indywidualna studenta:
- przygotowanie do zajęć (zapoznawanie się z literaturą) – 27 h
- przygotowanie do kolokwiów (2) – 15 h
Efekty uczenia się - wiedza
W1: Posiada pogłębioną i uporządkowaną wiedzę z zakresu kultury pisma i piśmienności wybranych obszarów nadbałtyckich od VIII w. do początków nowożytności ‒ K_W01
W2: Posiada zaawansowaną i uporządkowaną chronologicznie wiedzę o rozwoju kultury pisma w Skandynawii, państwie zakonu krzyżackiego i w Inflantach, na tle dziejów innych kręgów kulturowych regionu Morza Bałtyckiego ‒ K_W03
W3: Ma rozszerzoną wiedzę o powiązaniach historii z naukami pokrewnymi i innymi naukami humanistycznymi – zwłaszcza z kulturoznawstwem – pozwalającą mu na integrowanie perspektyw właściwych dla różnych dyscyplin – K_W12
W4: Rozumie wpływ podłoża kulturowego na powstawanie różnych stanowisk w historii i naukach pokrewnych ‒ K_W15
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: Samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę oraz doskonali umiejętności badawcze z zakresu średniowiecznej kultury pisma i piśmiennictwa w regionie Morza Bałtyckiego; czyni to w sposób uporządkowany i systematyczny, wykorzystując nowoczesne technologie informacyjne, techniki pozyskiwania, klasyfikowania i analizowania informacji ‒ K_U01
U2: Posiada umiejętność integrowania wiedzy historycznej z wiedzą z zakresu innych dyscyplin humanistycznych (m.in. historią sztuki, filologią, teologią) oraz jej zastosowania w różnych sytuacjach profesjonalnych ‒ K_U03
U3: Wykorzystując zdobyte kompetencje i doświadczenia badawcze, w ramach tych zajęć, formułuje w sposób krytyczny i uzasadnia własne opinie o rozwoju i stopniu kulturowego zaawansowania różnych subregionów w strefie bałtyckiej, czyniąc to z szacunkiem, uwzględniającym różnorodność i odmienność ‒ K_U10
U4: Posiada umiejętność prezentowania swojego stanowiska z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów (m.in. na kanwie literatury wykorzystanej w trakcie powyższych zajęć), formułowania wniosków oraz syntetycznych podsumowań ‒ K_U16
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
K1: Posiada świadomość wartości kultury historycznej, na którą składa się znajomość dziejów, źródeł historycznych, metod badawczych i korzeni historycznych kultury ‒ K_K01
K2: Docenia i szanuje, a także aktywnie uczestniczy w promowaniu tradycji oraz dziedzictwa historycznego i kulturowego Polski, regionu Morza Bałtyckiego i całej Europy ‒ K_K07
K3: Student dąży do obiektywizmu w podejściu do przekazu historycznego, wykazując się odpowiedzialnością i odwagą cywilną wobec instrumentalizacji wiedzy historycznej przez grupy narodowe, społeczne, polityczne i religijne ‒ K_K11
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne eksponujące:
- pokaz
Metody dydaktyczne podające:
- opowiadanie,
- pogadanka,
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące:
- ćwiczeniowa,
- klasyczna metoda problemowa
Metody dydaktyczne podające
- pogadanka
- opowiadanie
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- opis
Metody dydaktyczne poszukujące
- ćwiczeniowa
- seminaryjna
- projektu
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji
Wymagania wstępne
Podstawowe wiadomości o średniowiecznych dziejach Skandynawii, władztwa zakonu krzyżackiego w Prusach, Inflant oraz państwa polskiego. Elementarna wiedza o procesach chrystianizacyjnych w strefie Morza Bałtyckiego od IX do XVI w.
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Literatura
1. Bartoszewicz Agnieszka, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
2. Ciesielski Zenon, Dzieje kultury skandynawskiej. T. 1: Od pradziejów do Oświecenia, Gdańsk 2022 (wybrane rozdziały).
3. Febvre Lucien, Martin Henri-Jean, Narodziny książki, , Warszawa 2014.
4. Kultura pisma w średniowieczu. Znane problemy, nowe metody, red. Anna Adamska, Paweł Kras, Lublin 2013 (wybrane artykuły)
5. Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, red. Anna Adamska, Agnieszka Bartoszewicz, Maciej Ptaszyński, Warszawa 2017 (wybrane artykuły)
6. Potkowski Edward, Książka i pismo w średniowieczu, Pułtusk 2006.
7. Sagi islandzkie. Zarys dziejów literatury staronordyckiej, red. Jakub Morawiec, Łukasz Neubauer, Warszawa 2015. (wybrane rozdziały)
8. Skupieński Krzysztof, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 2002.
9. Tandecki Janusz, Piśmienność pragmatyczna, pisarze i kancelarie w wielkich miastach pruskich i inflanckich w średniowieczu, Toruń 2021.
10. Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof, Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa 2014.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: