Miejsca pamięci historycznej w regionie kujawsko-pomorskim 1202-H-MPHwR-S2

Omówione zostaną m.in. następujące problemy:

- etymologia/geneza hasła "miejsca pamięci"
- wyjaśnienie pojęcia "kultura pamięci"
- Instytut Pamięci Narodowej: geneza, powstanie, struktura i działalność
- próba zdefiniowania i klasyfikacji miejsc pamięci
- mechanizm powstawania miejsc pamięci

I. Miejsca pamięci w regionie kujawsko-pomorskim jako pochodna niemieckiej polityki okupacyjnej 1939-1945 (w tym charakterystyka wybranych z tej kategorii miejsc pamięci - na podstawie ustaleń ze studentami, ich sugestii, propozycji)

1. Agresja niemiecka na Polskę. Westerplatte – Miejsce Pamięci Narodowej i symbol polskiego oporu

2. Miejsce przedwojennego woj. pomorskiego w strukturze administracyjnej okupowanej Polski 1939-1945 (zarząd wojskowy - Okręg Wojskowy Prusy Zachodnie + Okręg Wojskowy Poznań; zarząd cywilny - powstanie, władze i podział administracyjny Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie oraz Kraju Warty)

3. Podstawowe założenia i cele polityki narodowościowej realizowanej przez niemieckie władze okupacyjne wobec mieszkańców ziem wcielonych, ze szczególnym uwzględnieniem problemu eksterminacji oraz akcji wysiedleńczej:
Eksterminacja:
a. geneza akcji eksterminacyjnej
b. organa odpowiedzialne za realizację akcji eksterminacyjnej (w tym przede wszystkim Selbstschutz – okoliczności powstania, członkowie i działalność)
c. przebieg akcji eksterminacyjnej
- eksterminacja bezpośrednia (w tym charakterystyka wybranych miejsc kaźni – obecnie miejsc pamięci w regionie, m.in. toruński Fort VII i Barbarka, koszary artyleryjskie w Bydgoszczy, Fordon, Łobżenica, Piaśnica, Rudzki Most, Mniszek, Górna Grupa, Szpęgawsk)
- eksterminacja pośrednia (obóz Stutthof 1939-1945, a obecnie: Muzeum Stutthof w Sztutowie; powstanie, status i funkcjonowanie obozu Stutthof, ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia więźniów; rola, cele i działalność Muzeum Stutthof w Sztutowie)

4. Wysiedlanie Polaków:
a. założenia i cele akcji wysiedleńczej
b. przebieg akcji wysiedleńczej, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych obozów przesiedleńczych (obóz w Toruniu, tzw. Szmalcówka; obóz w Potulicach; obóz w Smukale)

II. Miejsca pamięci jako pochodna oporu mieszkańców regionu kujawsko-pomorskiego wobec niemieckiej agresji i okupacji, ze szczególnym uwzględnieniem działalności konspiracyjnej, w tym m.in.
- „Grunwald”. Pierwsza organizacja konspiracyjna na terenie Pomorza (ludzie, miejsca, wydarzenia związane z powstaniem i działalnością tej organizacji)
- Szlak walki partyzantów Armii Krajowej w Borach Tucholskich
- wizyta w Fundacji Gen. Elżbiety Zawackiej. Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Kobiet

Całkowity nakład pracy studenta

Całkowity nakład pracy studenta wynosi 90 godzin, co odpowiada 3 punktom ECTS: - 1 punkt ECTS -30 h: aktywny udział w zajęciach - 0,5 punktu ECTS - 15 h: konsultacje - 1 punkt ECTS - 30 h: przygotowanie do zajęć (bieżące czytanie literatury przedmiotu i sporządzenie notatek) - 0,5 punktu ECTS - 15 godzin: przygotowanie prezentacji multimedialnej na temat wybranego miejsca pamięci

Efekty uczenia się - wiedza

- student zna i rozumie różnorodne formy upamiętniania dawnych wydarzeń i osób, relacje i zależności pomiędzy przeszłością a teraźniejszością oraz ich wpływ na świadomość i tożsamość współczesnych ludzi i społeczeństw. KW_06 - orientuje się w działalności i aktualnej ofercie współczesnych instytucji kultury, a zwłaszcza ośrodków upowszechniających i popularyzujących wiedzę historyczną, związaną również z miejscami pamięci w regionie kujawsko-pomorskim. KW_18

Efekty uczenia się - umiejętności

- student stosuje różnorodne metody upowszechniania wiedzy historycznej związanej z miejscami pamięci. K_U15 - student stosuje świadomie w mowie i w piśmie terminologię właściwą dla problematyki miejsc pamięci w ujęciu historycznym, zarówno w pracy badawczej, jak i w popularyzacji wiedzy historycznej. K_U06 - analizuje, interpretuje i prezentuje zebrane informacje na temat miejsc pamięci w przejrzystej,usystematyzowanej i przemyślanej formie; stosuje różnorodne, nowoczesne metody i techniki prezentacji wyników badań. K_U08 - argumentuje i uzasadnia swoje stanowisko w dyskusji naukowej, K_U11

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

- student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role. K_K02 - student ma świadomość wartości kultury historycznej, na którą składają się miejsca pamięci. K_K03 - student docenia rolę miejsc pamięci w kształtowaniu tożsamości na poziomie lokalnym, regionalnym i narodowym. K_K12

Metody dydaktyczne

Zob. poniższy wykaz:

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- opis
- pogadanka

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa

Wymagania wstępne

Wymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresu historii Powszechnej i Polski XX wieku;

Koordynatorzy przedmiotu

Sylwia Grochowina

Kryteria oceniania

- frekwencja, aktywny udział w zajęciach (dyskusji), realizowanie bieżących zadań mających na celu ćwiczenie i utrwalanie przekazywanych treści, przygotowanie prezentacji multimedialnej na temat wybranego miejsca pamięci w regionie kujawsko-pomorskim; kolokwium

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy

Literatura

Literatura podstawowa:
P. Ricoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, Kraków 2006.
M. Kula, Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.
B. Szacka, Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
Literatura uzupełniająca:
• B. Bojarska, Eksterminacja inteligencji polskiej na Pomorzu Gdańskim (wrzesień-grudzień 1939), Poznań 1972 (oraz inne liczne publikacje tej autorki poświęcone miejscom masowych egzekucji ludności polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, a tym samym współczesnym miejscom pamięci)
• M. Borowiak, Westerplatte. W obronie prawdy, Gdańsk 2001.
• B. Chrzanowski, A. Gąsiorowski, K. Steyer, Polska Podziemna na Pomorzu w latach 1939-1945, Gdańsk 2005.
• Z. Drwęcki, Miejsca walk i męczeństwa w województwie bydgoskim 1939-1945, Bydgoszcz 1969.
• K. Dunin-Wąsowicz, Obóz koncentracyjny Stutthof, Gdańsk 1970.
• S. Grochowina, J. Sziling, Barbarka. Miejsce niemieckich egzekucji Polaków z Torunia i okolic (październik-grudzień 1939), Toruń 2009.
• Ch. Jansen, A. Weckbecker, Der „Volksdeutsche Selbstschutz” in Polen 1939/40, München 1992.
• W. Jastrzębski, Hitlerowskie wysiedlenia z ziem polskich wcielonych do Rzeszy 1939-1945, Poznań 1968.
• W. Jastrzębski, Potulice. Hitlerowski obóz przesiedleńczy i pracy, Bydgoszcz 1967.
• W. Jastrzębski, Terror i zbrodnia. Eksterminacja ludności polskiej i żydowskiej w rejencji bydgoskiej w latach 1939-1945, Warszawa 1974.
• W. Jastrzębski, J. Sziling, Okupacja hitlerowska na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945, Gdańsk 1979.
• T. Jaszowski, Cz. Sobecki, Niemy świadek. Zbrodnie hitlerowskie w toruńskim Forcie VII i w lesie Barbarka, Bydgoszcz 1971.

• Cz. Madajczyk, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. I-II, Warszawa 1970.
• Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, pod red. Cz. Pilichowskiego, Warszawa 1979.
• Stutthof. Hitlerowski obóz koncentracyjny, pod red. D. Steyera, Warszawa 1988.
• M. Wójtowicz-Podhorski, Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, Gdańsk 2009.
• L. Zygner, Hitlerowski obóz przesiedleńczy w Toruniu przy ul. Bażyńskich (1941-1943), Toruń 1996.

(na bieżąco prowadzący zajęcia podaje literaturę dotyczącą wybranych, szczegółowych problemów)

Teksty źródłowe – na bieżąco przygotowywane przez prowadzącą zajęcia.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1202-H-MPHwR-S2 w USOSweb