Geografia historyczna 1202-H-GEOH-S1

Tematyka zajęć:
1. Przedmiot, zakres i dorobek geografii historycznej
2. Ukształtowanie się terytorium państwa polskiego (X w. – 1138 r.)
3. Ziemie polskie w okresie rozbicia dzielnicowego
4. Ziemie Królestwa Polskiego w latach 1320-1569
5. Rozwój terytorialny i zmiany granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1569-1795
6. Ziemie polskie, ich rozwój terytorialny i podziały administracyjne w okresie zaborów w latach 1772-1914
7. Ziemie polskie w latach 1918-1945
8. Regiony historyczne w Polsce
9. Źródła i metody badań nad historią krajobrazu naturalnego
10. Rozwój osadnictwa wiejskiego i miejskiego na ziemiach polskich. Historyczne typy rozplanowania wsi. Rozwój przestrzenny miast i ich socjotopografia.
11. Metody rekonstrukcji krajobrazu kulturowego - onomastyka. Badanie znaczenia nazw miejscowych
12. Metody rekonstrukcji krajobrazu kulturowego - badania z wykorzystaniem historycznych map i planów

Całkowity nakład pracy studenta

60 h - 2 p. Godziny realizowane z udziałem nauczyciela 30 h - udział w ćwiczeniach 30 h - 1 p. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (sporządzanie notatek, zapoznanie się z literaturą przedmiotu) – 15 h - 0,5p. Czas wymagany do przygotowania się do uczestnictwa w procesie oceniania (przygotowanie do egzaminu) – 15 h - 0,5 p.

Efekty uczenia się - wiedza

Student po odbyciu zajęć posiada następującą wiedzę: W_01: zna podstawową terminologię i kierunki badań geografii historycznej - K_W02 W_02: rozumie znaczenie geografii historycznej jako nauki pomocniczej historii - K_W07 W_03: zna podstawowe metody rekonstrukcji krajobrazu naturalnego i badania jego antropogenicznych i naturalnych przemian - K_W08 W_04: zna proces rozwoju osadnictwa wiejskiego i miejskiego na ziemiach polskich; posiada wiedzę o położeniu, obszarze i najważniejszych ośrodkach krain historycznych należących w przeszłości lub współcześnie do państwa polskiego - K_W09 W_05: jest świadomy przemian nazewnictwa miejscowego w Polsce; zna podstawowe kategorie nazw miejscowych i rozumie ich przydatność do badań historycznych - K_W10

Efekty uczenia się - umiejętności

Po zakończeniu zajęć student posiada następujące umiejętności: U_01: potrafi wykorzystać źródła pisane, ikonograficzne, kartograficzne i onomastyczne do badań nad historią krajobrazu naturalnego - K_U03 U_02: rozpoznaje typ rozplanowania osad wiejskich i wiejskich oraz ich funkcje i przemiany na podstawie historycznych planów - K_U06 U_03: potrafi rozpoznać kategorię, znaczenie i czas powstania prostych polskich nazw miejscowych oraz wykorzystać je do badań historycznych - K_U06 U_04: potrafi wskazać na mapie przebieg granic Polski w przeszłości, miejsca ważniejszych historycznych wydarzeń oraz obszary krain historycznych stosując odpowiednie nazewnictwo - K_U05

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student po zakończeniu zajęć: K_01: rozumie znaczenie procesu terytorialnego formowania się państw i narodów dla kształtowania się ich ustrojowych, ekonomicznych i kulturowych odrębności - K_K10 K_02: jest świadomy różnorodności kulturowej Europy i świata oraz jej związku z procesami historycznymi - K_K07 K_03: jest przygotowany do popularyzowania podstawowej wiedzy o regionach historycznych w Polsce - K_K02

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- referatu

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Znajomość historii i geografii na poziomie wymagań określonych w podstawie programowej tych przedmiotów dla szkół średnich

Koordynatorzy przedmiotu

Michał Targowski

Kryteria oceniania

Kolokwium z zakresu wiedzy o rozwoju terytorialnym Polski (40% oceny) - W_05, U_04, K_01, K_03
Kolokwium z zakresu wiedzy o historii i metodach badań krajobrazu naturalnego i kulturowego (60% oceny) - W_01, W_02, W_03, W_04; U_01, U_02, U_03; K_02

Oba kolokwia mają postać testu z pytaniami otwartymi i zadaniami z mapami lub infografikami. Kryterium oceny:
ndst - … pkt (do 50%)
dst- … pkt (51-60%)
dst plus- … pkt (61-70%)
db- … pkt (71-80%)
db plus- … pkt (81-90%)
bdb- … pkt (91-100%)

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Literatura podstawowa:
- Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002, s. 200 - 223.
- Arnold S., Geografia historyczna, Warszawa 1951.

Literatura uzupełniająca:

a) krajobraz naturalny
- Buczek K., Ziemie polskie przed 1000 lat. Zarys geograficzno-historyczny, Warszawa 1960.
- Górski K., Z problematyki geografii historycznej: wpływ klimatu, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” R. 13, 1965, 3, s. 545 - 551.
- Maruszczak H., Tendencje zmian klimatu ziem polskich w czasach historycznych, "Przegląd Geograficzny" t. 59: 1987, nr 4, s. 471-484.
- Mitosek H., Zagadnienie zmian i wahań klimatu po epoce lodowej, "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", R. 16: 1966, nr 2, s. 243-252.
- Tyszkiewicz J., Geografia historyczna Polski w średniowieczu, Warszawa 2003.

b) krajobraz kulturalny - osadnictwo wiejskie i miejskie
- Atlas historyczny miast polskich, t. 1: Prusy Królewskie i Warmia, z. 2: Toruń, oprac. J. Tandecki, Z. Kozieł, Toruń 1995; z. 4: Grudziądz, oprac. W. Sieradzan, Z. Kozieł, Toruń 1997.
- Burszta J., Od osady słowiańskiej do wsi współczesnej : o tworzeniu się krajobrazu osadniczego ziem polskich i rozplanowań wsi, Wrocław 1958.
- Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, Warszawa 1981 (wybrane hasła).
- Kiełczewska-Zaleska M., O powstaniu i przebrażaniu kształtów wsi Pomorza Gdańskiego, Warszawa 1956.

c) kartografia historyczna
- Buczek K., Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku. Zarys analityczno-syntetyczny, Wrocław 1963.
- Alexandrowicz S., Rozwój kartografii Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, Poznań 1989.

d) onomastyka
- Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa 1998.
- Rymut K., Nazwy miast Polski, Warszawa 1987.

e) rozwój terytorialny ziem polskich; krainy historyczne
- Atlas historyczny Polski, red. W. Czapliński, T. Ładogórski, Warszawa 1996.
- Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
- Ślusarczyk J., Granice Polski w tysiącleciu, Toruń 1993.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1202-H-GEOH-S1 w USOSweb