Kształtowanie się Słowiańszczyzny nadbałtyckiej 1201-SN-KSN-S2

Problematyka zajęć zawiera zagadnienia dotyczące zjawisk kulturowych jakie nastąpiły na przełomie okresu wędrówek ludów oraz wczesnego średniowiecza na terenach między Łabą a dolną Wisłą. Zakres chronologiczny określony został w przedziale od schyłku IV wieku do momentu stabilizacji osadnictwa zachodniosłowiańskiego (VIII wiek). Szczególny nacisk położony zostanie na omówienie uwarunkowań i procesów prowadzących do ukształtowania się Słowiańszczyzny nadbałtyckiej. Omówione tu zostaną świadectwa pobytu społeczności powiązanych z jednostkami kulturowymi wyróżnionymi dla tej strefy w okresie wędrówek ludów i wczesnym średniowieczu. W odtworzeniu najstarszego wczesnośredniowiecznego etapu zasiedlenia przez Słowian strefy pogranicza pomorsko-wielkopolskiego-kujawskiego posłużą między innymi źródła z terenów ziemi chełmińskiej, Kujaw, Pomorza, Wielkopolski oraz północnego Połabia obejmujące kulturę materialną oraz życie społeczne i religijne.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: udział w zajęciach - 15 godzin (0,50 ECTS) Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: - bieżące przygotowanie do zajęć - 15 godzin (0,50 ECTS) - czytanie literatury - 15 godzin (0,50 ECTS) - przygotowanie do referatu - 15 godzin (0,50 ECTS) Razem 45 godzin (1,5 pkt ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: – W1: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadząca do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii historycznej (strefa nadbałtycka w okresie starożytności i w starszych fazach wczesnego średniowiecza); – W2: posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla strefy nadbałtyckiej na przełomie starożytności i wczesnego średniowiecza; – W3: posiada wiedzę umożliwiającą analizę i interpretację źródeł archeologicznych z przełomu starożytności i wczesnego średniowiecza.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: – U1: potrafi wymienić i opisać główne strefy kulturowe w strefie nadbałtyckiej na przełomie starożytności i wczesnego średniowiecza; – U2: posiada umiejętności badawcze pozwalające na rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie archeologii historycznej, szczególnie odnoszących się do strefy nadbałtyckiej; – U3: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury ze strefy nadbałtyckiej (z przełomu starożytności i wczesnego średniowiecza) pod kątem ich przynależności chronologiczno-kulturowej oraz funkcji.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: – K1: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania; – K2: bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, organizuje spotkania popularyzatorskie z zakresu archeologii; – K3: wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech.

Metody dydaktyczne

Metoda dydaktyczna poszukująca: ćwiczeniowa, laboratoryjna, przygotowanie wystąpienia-referatu, obserwacji.

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Brak

Koordynatorzy przedmiotu

Marcin Weinkauf

Kryteria oceniania

Metoda oceniania: referat-konspekt pisemny.
Kryterium oceniania: obecność na zajęciach, pozytywna ocena z referatu i prezentacji (konspekt), aktywne uczestnictwo w zajęciach-dyskusja.

Praktyki zawodowe

Nie dotyczy.

Literatura

Ciesielska A., Przemiany kulturowe na obszarze między Odrą a Wisłą na przełomie starożytności i średniowiecza. Studium metodologiczne, Poznań 2012.
Dulinicz M., Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa 2001.
Godłowski K., Okres wędrówek ludów na Pomorzu, Pomorania Antiqua, t. X, s. 65–129.
Godłowski K., Pierwotne siedziby Słowian, Kraków 2000.
Kaczanowski P., Parczewski M. (red.), Archeologia o początkach Słowian, Kraków 2005.
Kobyliński Z., Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i na początku wczesnego średniowiecza, Wrocław 1988.
Kowalski J., Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VII w.). Zarys problematyki, [w:] P. Szymański, A. Żórawska (red.), Barbaricum 6, Warszawa 2000, s. 203–266;
Kurnatowska Z., Próba uchwycenia zróżnicowania kulturowego ziem polskich w VI-VII w, Archeologia Polski, t. XXIX, z. 2, 1984, s. 371–398.
Labuda G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań 1999.
Leciejewicz L., Słowianie Zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wodzisław Śląski 2010.
Łosiński W., Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII–X/XI w.), Wrocław, 1972.
Łosiński W., Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne, Poznań 2008.
Łosiński W., Z dziejów obrzędowości pogrzebowej u północnego odłamu Słowian zachodnich w świetle najnowszych badań, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań, s. 473–483.
Machajewski H., Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty, Poznań 1992.
Machajewski H., Materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym ludności grupy dębczyńskiej, Poznań 1993.
Nowakowski W., Die Olsztyn-Gruppe (masurgermanische Kultur) in der Völkerwanderungszeit. Das Problem ihrer chronologischen und territorialen Grenzen, [w:] M. Mączyńska, T. Grabarczyk (red.), Die spätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit in Mittel- und Osteuropa, Łódź 2000, s. 168–180.
Okulicz J., Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e., Wrocław-Warszawa 1973.
Parczewski M., Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Wrocław 1988.
Tyszkiewicz L., Słowianie w historiografii wczesnego średniowiecza od połowy VI do połowy VII wieku, Wrocław 1994.
Wołągiewicz R., Grupa dębczyńska, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. V, Wrocław-Warszawa- Kraków- Gdańsk 1981, s. 210–216.
Zoll-Adamikowa H., Cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski, cz. 1 (1975): Źródła; cz. 2 (1979): Analiza, Wrocław.
Zoll-Adamikowa H., Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, Przegląd Archeologiczny, t. 35 (1988), s. 183–229.

Uwagi

W cyklu 2022/23L:

Brak

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-SN-KSN-S2 w USOSweb