Zwyczaje funeralne w średniowiecznej Polsce 1201-OG-ZPSP
Obrzędy pogrzebowe stanowią ważną część społecznych zachowań człowieka, charakteryzujących wszystkie grupy ludzi bez względu na miejsce i czas. Szczególnie rozbudowany system wierzeń eschatologicznych oraz rytuałów funeralnych odnosi się do społeczności okresu średniowiecza, w którym na ziemiach polskich stosowano zarówno kremację, jak i inhumację. Bardzo interesująco wygląda proces przejścia od palenia ciał zmarłych do ich grzebania w ziemi, co często łączy się ze stopniową chrystianizacją społeczności Barbaricum oraz procesami państwotwórczymi. Wiele zachowań ma charakter standardowy, typowy dla całej chrystianizowanej Europy, jednak można również w okresie średniowiecza wskazać szereg różnic charakteryzujących mieszkańców ziem dzisiejszej Polski oraz sąsiednich obszarów. Różnice te mają charakter kulturowy, obrzędowy oraz społeczny. Poznanie zwyczajów funeralnych wydaje się być jednym z ważniejszych zadań, jakie stawiają sobie badacze historii średniowiecza, dotyczy to w równym stopniu archeologów, etnologów, antropologów czy historyków. Szczególną rolę mają w tym zakresie badania archeologiczne, które dostarczają źródeł do studiów tej niezwykle interesującej problematyki. Wśród wielu zagadnień składających się na badania obrzędów pogrzebowych składają się takie kwestie jak miejsce nekropoli w przestrzeni osadniczej, wygląd ceremonii pogrzebowej w czasach przedchrześcijańskich, tzw. plemiennych oraz w okresie po dokonaniu konwersji religijnej i przyjęciu chrześcijaństwa. Następnie traktowanie zmarłych, niestandardowe zachowania, itd. W badaniach tych pomocne są historia, etnografia, antropologia kulturowa, antropologia i wiele innych dyscyplin naukowych. To wszystko sprawia, że kultura funeralna jest nieocenioną skarbnicą wiedzy o przeszłych społecznościach, nie tylko w kwestiach odnoszących się do praktyk pogrzebowych.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne podające
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
– esej na wybrany temat.
Kryteria oceniania:
– obecność na zajęciach;
– pozytywna ocena z pracy pisemnej.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Aries Ph., Człowiek i śmierć, Warszawa 1982.
Bojarski J. Obrzędowość pogrzebowa w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu, MSL, t. 9, Toruń 2020.
Bylina S., Człowiek i zaświaty, Warszawa 1992.
Bylina S., Kultura ludowa Polski i Słowiańszczyzny średnio-wiecznej, Warszawa 1999.
Fischer A., Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego, Lwów 1921.
Gardeła L., Bad Dead in the Early Middle Ages. Atypical Buri-als from Poland in Comparative, Rzeszów 2017.
Kultura Polski średniowiecznej X–XIII w., red. J. Dowiat, War-szawa 1985.
Labudda A., Liturgia pogrzebu w Polsce do wydania Rytuału Piotrkowskiego (1631). Studium historyczno-liturgiczne, War-szawa 1983.
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk–Warszawa 2002.
Schmitt J.-C., Duchy. Żywi i umarli w społeczeństwie średnio-wiecznym, przekł. A. W. Labuda, Gdańsk–Warszawa 2002.
Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007.
Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: