Archeologia w studiach nad dziejami zakonu krzyżackiego 1201-OG-ASDZK

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z wybranymi, najważniejszymi wynikami badań archeologicznych wzbogacającymi wiedzę o Zakonie Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie zwanym popularnie krzyżackim lub niemieckim. Wykorzystane będą także innego rodzaju źródła (głównie pisane i ikonograficzne) oraz opracowania, standardowo uwzględniane w procesie badawczym archeologii historycznej. Punkt ciężkości zostanie położony przede wszystkim na zagadnienia dotyczące pruskiej części władztwa Zakonu, chociaż w niektórych przypadkach sięgniemy do obszaru Ziemi Świętej, Inflant czy posiadłości niemieckich. Stanowiska, czy dokonane odkrycia, omawiane w trakcie wykładów, są związane zarówno z miastami, jak też strefą pozamiejską. Zostaną omówione wybrane, niekiedy słabo zbadane elementy kultury zakonu krzyżackiego, które można łączyć przede wszystkim z samymi braćmi-rycerzami. Duża część wykładów będzie nawiązywać do wojskowości, szczególnie miejsc bitew stoczonych przez Krzyżaków, budownictwa obronnego (zamki murowane i grody/zamki drewniane) oraz uzbrojenia. Przedstawione zostanie zagadnienie obrządku pogrzebowego u Krzyżaków przy uwzględnieniu odkrytych do tej pory grobów i pochówków. Omówiony będzie też obraz komturstw, wójtostw, prokuratorstw oraz innych jednostek administracyjno-terytorialnych i o charakterze gospodarczym (folwarków) wynikający z uwzględnienia źródeł archeologicznych, a także niektóre aspekty życia codziennego (np. sposoby ogrzewania, czy też odżywianie). Podjęta zostanie ponadto próba konfrontacji części informacji zawartych w kronikach Piotra Dusburga i Wiganda z Marburga z danymi archeologicznymi.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (35 godz.): - udział w wykładach – 30 godz., - konsultacje z nauczycielem akademickim - 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (25 godz.): - przygotowanie do wykładu/czytanie literatury – 15-25 godz., - pisanie pracy zaliczeniowej - 0-10 godz. Łącznie: 60 godz. (2 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Ma podstawową wiedzę na temat interdyscyplinarnego charakteru badań archeologicznych oraz wybranych problemów badawczych w studiach nad dziejami zakonu krzyżackiego. W2: Ma wiedzę dotyczącą różnorodności podejmowanych studiów nad dziejami zakonu krzyżackiego oraz roli archeologii w poszerzaniu wiedzy w tej problematyce. W3: Zna możliwości wykorzystania i znaczenie wyników badań archeologicznych w badaniach dotyczących zakonu krzyżackiego i obrazie tej korporacji we współczesnym społeczeństwie.

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Wykorzystuje uzyskana wiedzę dotyczącą zakonu krzyżackiego do poszerzenia własnego światopoglądu. U2: Potrafi szerzej spojrzeć na niektóre zagadnienia i problemy, wykorzystując wyniki badań archeologicznych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego. K2: Posiada umiejętność określenia priorytetów służących realizacji określonej problematyki badawczej.

Metody dydaktyczne

metoda dydaktyczna podająca: wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

Dariusz Poliński

Kryteria oceniania

Metody oceniania:
- obecność,
- aktywność/udział w dyskusji,
- pisemna praca zaliczeniowa (w razie braku aktywności i/lub nieobecności)

Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie
– obecności na zajęciach (80% podstawy zaliczenia; maksymalnie ocena 4,0),
- aktywności/udziału w dyskusji (20% podstawy zaliczenia),
- pisemna praca zaliczeniowa (tematyka zgodna z zakresem rzeczowym i chronologicznym wykładu, stanowiąca rozszerzenie lub uzupełnienie podejmowanej problematyki)

W przypadku zajęć on-line zaliczenie na podstawie obecności oraz notatek i uwag dotyczących tematyki wykładów; w razie braku aktywności i/lub nieobecności - pisemna praca zaliczeniowa

Literatura

1. M. Wiewióra (red.), 2020, Castra Terrae Culmensis, na rubieży chrześcijańskiego świata : interdyscyplinarne badania nad warownym budownictwem zakonu krzyżackiego w świetle źródeł archeologiczno-architektonicznych, historycznych i przyrodniczych, t. 1-2, Toruń.
2. Wigand von Marburg, Nowa kronika pruska, 2017, tł. S. Zonenberg i K. Kwiatkowski przy współ. R. Spandowskiego, oprac. S. Zonenberg i K. Kwiatkowski, Toruń.
3. D. Poliński, 2016, Problematyka adaptacji i transformacji na przykładzie krzyżackich grodów z terenu Inflant i Prus, Archaeologia Historica Polona, t. 24, s. 261-284.
4. D. Poliński, 2016, Drewniano-ziemne warownie zakonu krzyżackiego na terenie dzisiejszego Obwodu Kaliningradzkiego i w Inflantach, [w:] Od Torunia do Charkowa, red. M. Grupa, A. Pydyn, Toruń, s. 155-167.
5. B. Wasik, 2016, Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej (od XIII do XV wieku), Toruń.
6. K. Kwiatkowski, 2016, Wojska zakonu niemieckiego w Prusach 1230-1525, Toruń.
7. T. Torbus, 2014, Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach, Gdańsk.
8. D. Poliński, 2013, Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń.
9. M. Wiewióra (red.), 2012, Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, Toruń.
10. S. Jóźwiak, J. Trupinda, 2012, Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń.
11. S. Ekdahl, 2010, Grunwald 1410, Kraków.
12. M. Grupa, T. Kozłowski (red.), 2009, Katedra w Kwidzynie – tajemnica krypt, Kwidzyn.
13. K. Wolski, 2008, Polskie pola bitew w świetle archeologii. Średniowiecze i okres wczesnonowożytny, Racibórz.
14. D. Poliński, 2007, Krzyżackie warownie drewniano-ziemne w świetle badań archeologicznych, [w:] Archaeologia Historica Polona, red. J. Olczak, t. 17, s. 241-257, Toruń.
15. S. Jóźwiak, S. Trupinda, 2007, Organizacja życia na zamku krzyżackim w Malborku w czasach wielkich mistrzów (1309-1457), Malbork.
16. M. Dorna, 2004, Bracia zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1228-1309. Studium prozopograficzne, Poznań.
17. Piotr z Dusburga. Kronika ziemi pruskiej, 2004, tł. S. Wyszomirski, ed. J. Wenta, Toruń.
18. B. Pospieszna, 2002, Ogrzewanie w Zamku Malborskim w dawnych wiekach, Malbork.
19. A. Nowakowski (red.), 1998, Uzbrojenie w Polsce średnio-wiecznej 1450–1500, Toruń.
20. A. Kola, 1991, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń.
21. A. Nadolski (red.), 1990, Uzbrojenie w Polsce średnio-wiecznej 1350–1450, Łódź.
22. M. Biskup, G. Labuda, 1986, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka-Społeczeństwo-Państwo-Ideologia, Gdańsk.
23. A. Nadolski (red.), 1985, Plemięta. Średniowieczny gródek w ziemi chełmińskiej, Warszawa-Poznań-Toruń.
24. A. Nowakowski, 1980, Uzbrojenie wojsk krzyżackich w Prusach w XIV i na początku XV wieku, Łódź.
25. J. Chudziakowa, A. Kola, 1974, Źródła archeologiczne z terenu zamku krzyżackiego w Toruniu (badania z 1958-1966 r.), Warszawa-Poznań.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-OG-ASDZK w USOSweb