Archeologia historyczna we współczesnym świecie 1201-OG-AHWS

Tematyka wykładu dotyczy niektórych, wybranych zagadnień podejmowanych w ramach archeologii historycznej, szczególnie w odniesieniu do późnego średniowiecza, nowożytności i czasów współczesnych. Celem zajęć jest nie tylko przedstawienie zróżnicowanej problematyki badawczej (w tym dopiero rozwijającej się, np. pochówki mniejszości religijnych, czy polskie powstania narodowe w XIX wieku, widziane z perspektywy badań archeologicznych), ale przede wszystkim prezentacja współczesnej archeologii historycznej jako dyscypliny funkcjonującej na pograniczu nauk, która poprzez wyniki podjętych badań jest w stanie wiele wnieść do niektórych, bardzo istotnych potrzeb społeczeństwa, jak chociażby popularyzacji wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego/archeologicznego. Część zagadnień wiąże się bezpośrednio z konkretnymi przedsięwzięciami mającymi polepszyć funkcjonowanie społeczeństwa i państwa (np. badania w miastach, w tym w związku z planami zagospodarowania przestrzennego i rewitalizacji oraz rekonstrukcji zabytkowych obiektów, czy prace podejmowane przed tzw. wielkimi inwestycjami – budową autostrad i gazocią-gów). Dużo nowych danych wniosły prace archeologiczno-ekshumacyjne polskich ofiar NKWD prowadzone w Rosji (Katyń, Miednoje) i na Ukrainie (Charków, Bykownia), czy też prace badawcze podjęte w Polsce, na terenie byłych hitlerowskich obozów koncentracyjnych i zagłady (np. Bełżcu, Chełmnie nad Nerem i Sobiborze), obozów jenieckich (Borne Sulinowo) oraz innych miejsc zbrodni (np. na dawnym poligonie Brus w Łodzi). Przedsięwzięcia te były realizowane w ramach tzw. archeologii sądowej, będąc w przypadku Zbrodni Katyńskiej częścią postępowania prokuratorskiego. Częścią prowadzonych dochodzeń są również badania archeologiczne śladów zbrodni z czasów współczesnych (np. w związku z masakrą w Srebrenicy). Poza oczywistym walorem do-wodowym źródeł pozyskanych w trakcie tego rodzaju badań, bardzo istotna jest również identyfikacja ofiar oraz możliwość przeprowadzenia godnego pochówku, nawet jeśli mamy do czynienia tylko z ich szczątkami.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (35 h): - udział w wykładach – 30 h, - konsultacje z nauczycielem akademickim - 5 h. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (25 h): - przygotowanie do wykładu/czytanie literatury – 15-25 h, - pisanie pracy zaliczeniowej - 0-10 h. Łącznie: 60 h (2 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

W1: Ma podstawową wiedzę na temat interdyscyplinarnego charakteru badań archeologicznych oraz wybranych problemów badawczych archeologii historycznej. W2: Ma wiedzę dotyczącą roli archeologii w procesie badania zbrodni popełnionych na polskich obywatelach podczas drugiej wojny światowej i w czasie represji w latach powojennych. W3: Zna możliwości wykorzystania i znaczenie wyników badań archeologicznych w niektórych, istotnych dziedzinach współczesnego życia.

Efekty uczenia się - umiejętności

U1: Wykorzystuje uzyskana wiedzę w zakresie archeologii historycznej do poszerzenia własnego światopoglądu. U2: Potrafi szerzej spojrzeć na niektóre zagadnienia i problemy, wykorzystując wyniki badań archeologicznych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K1: Wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego. K2: Posiada umiejętność określenia priorytetów służących realizacji określonej problematyki badawczej.

Metody dydaktyczne

metoda dydaktyczna podająca: wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną.

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

Dariusz Poliński

Kryteria oceniania

Metody oceniania:
- obecność,
- aktywność/udział w dyskusji,
- pisemna praca zaliczeniowa (w razie braku aktywności i/lub nieobecności)
Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie
– obecności na zajęciach (80% podstawy zaliczenia; maksymalnie ocena 4,0),
- aktywności/udziału w dyskusji (20% podstawy zaliczenia),
- pisemna praca zaliczeniowa (tematyka zgodna z zakresem rzeczowym i chronologicznym wykładu, stanowiąca rozszerzenie lub uzupełnienie podejmowanej problematyki)

W przypadku zajęć on-line zaliczenie na podstawie obecności oraz notatek i uwag dotyczących tematyki wykładów; w razie braku aktywności i/lub nieobecności - pisemna praca zaliczeniowa

Literatura

Polecana, podstawowa literatura przedmiotu (do wyboru):
1. D. Poliński (red.), 2020, Wczesnośredniowieczne i nowożytne cmentarzysko w Pniu/Early medieval and early modern burial site in Pień, Toruń.
2. H. Mik, W. Węglińska, 2019, Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX wieku w świetle najnowszych badań archeologicznych, Gdańsk 2019.
3. P. Duma, 2015, Śmierć nieczysta na Śląsku. Studia nad obrządkiem pogrzebowym społeczeństwa przedindustrialnego, Wrocław.
4. O. Ławrynowicz, J. Żelazko (red.), 2015, Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939-1956, Łódź.
5. K. Wachowski (red.), 2015, Cmentarz Salwatora. Pierwsza nekropola wrocławskich protestantów (=Wratislavia Antiqua 21), Wrocław.
6. J. Kruppé, M. Milewska, 2015, Puck. Archeologia o narodzinach miasta, Warszawa.
7. W. Borkowski, N. Kasparek (red.), 2014-2015, Badania archeologiczne na Reducie Ordona, t. I-II, Warszawskie Materiały Archeologiczne, t. 11-13, Warszawa.
8. D. Wojtucki, 2014, Kat i jego warsztat pracy na Śląsku, Górnych Łużycach i w hrabstwie kłodzkim od początku XVI do połowy XIX wieku, Warszawa.
9. M. Trzciński (red.), 2013, Archeologia sądowa w teorii i praktyce, Warszawa.
10. D. Poliński, 2013, Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń.
11. M. Wojcieszak, 2012, Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Nekropole średniowiecznego i nowożytnego Wrocławia (=Wratislavia Antiqua 15), Wrocław.
12. M. Przybył, M. Winiarska-Kabacińska (red.), 2010, Archeologia wobec wyzwań współczesności, Poznań.
13. D. Wojtucki, 2009, Publiczne miejsca straceń na Dolnym Śląsku od XV do połowy XIX wieku, Katowice.
14. A. Kola, 2005, Archeologia zbrodni, Toruń.
15. M. Głosek (red.), 2004, Katyń w świetle badań terenowych 1994–1995, Toruń.
16. D. Poliński, 2003, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Toruń.
17. P. Fijałkowski, 2003, Obrzędy pogrzebowe Żydów Polskich w XVI-XIX w. w świetle badań archeologicznych, [w:] Kobieta-Śmierć-Mężczyzna (=Funeralia Lednickie. Spotkanie 5), W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Poznań, s. 361-371.
18. M. Trzciński, 2001, Miecz katowski, pręgierz, szubienica. Zabytki jurysdykcji karnej na Dolnym Śląsku (XIII-XVIII wiek), Wrocław.
19. A. Kola, 2000, Hitlerowski obóz zagłady w Bełżcu w świetle źródeł archeologicznych. Badania 1997-1999, Warszawa-Waszyngton.
20. K. Gutowska (red.), 2000, Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym, Warszawa.
21. Z. Kobyliński (red.), 1999, Krajobraz archeologiczny. Ochrona zabytków archeologicznych jako form krajobrazu kulturowego, Warszawa.
22. E. Kizik, 1998, Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI-XVIII wieku. Studium z nowożytnej kultury funeralnej. Gdańsk.
23. L. Kajzer L., 1996, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź.
24. J. Harasimowicz, 1993, Ewangelicki rytuał pogrzebowy w XVI i XVII w., Ziemia Śląska 3, s. 69-88.
25. A. Kola, 1991, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń.
26. W. Maisel,1989, Archeologia prawna Europy, Poznań.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-OG-AHWS w USOSweb