Formy osadnictwa zakonu krzyżackiego 1201-AZK-FOZK-S2

Wykład ma za zadanie zapoznać słuchaczy z wynikami oraz specyfiką i metodyką badań archeologicznych na różnych obiektach związanych z obszarem władztwa a następnie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach. Jako przykłady posłużą prace archeologiczne przeprowadzone na pozostałościach zarówno obiektów o charakterze obronnym (przede wszystkim grody/zamki drewniane), jak również nieobronnych (np. folwarki). Lokalizacja omawianych stanowisk związana jest z terytorium miejskim, jak też strefą pozamiejską. Podczas wykładów zaprezentowane zostaną także różnorodne zbiory ruchomych materiałów źródłowych pozyskane z badań przeprowadzonych metodami archeologicznymi.

Całkowity nakład pracy studenta

45 h, w tym: - 15 h - udział w wykładach, - 5 h - konsultacje z nauczycielem akademickim, - 25 h - praca własna (czytanie literatury/przygotowanie do egzaminu)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: – zna stan badań archeologicznych i najważniejsze wyniki tych badań nad formami osadnictwa na terenie władztwa i państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, posiada wiedzę dotyczącą ważniejszych stanowisk związanych z różnymi formami osadnictwa preferowanymi przez zakon krzyżacki, zwłaszcza położonymi w ziemi chełmińskiej (K_W04), – posiada pogłębioną wiedzę zarówno o podstawowych, jak też specyficznych kategoriach źródeł archeologicznych pochodzących z badań obiektów związanych z osadnictwem krzyżackim (K_W12)

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: – zna zasady i specyfikę prowadzenia badań nad formami osadnictwa na terenie władztwa i państwa krzyżackiego w Prusach (K_U02), – docenia i wykorzystuje wszystkie dostępne pozaarcheologiczne rodzaje źródeł, istotne podczas analizy osadnictwa krzyżackiego (K_U04)

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: – potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania badawczego (K_K01), – wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech (K_K05).

Metody dydaktyczne

prezentacje multimedialne, dyskusja

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

Dariusz Poliński

Efekty kształcenia

Wiedza:
- zna stan badań archeologicznych nad formami osadnictwa na terenie władztwa i państwa zakonu krzyżackiego w Prusach (K_W04),
- posiada wiedzę dotyczącą ważniejszych stanowisk związanych z różnymi formami osadnictwa preferowanymi przez zakon krzyżacki, zwłaszcza położonymi w ziemi chełmińskiej (K_W04),
- zna najważniejsze wyniki badań archeologicznych obiektów obronnych i nieobronnych z obszaru władztwa i państwa zakonu krzyżackiego w Prusach (K_W04),
- posiada wiedzę zarówno o podstawowych, jak też specyficznych kategoriach źródeł archeologicznych pochodzących z badań obiektów związanych z osadnictwem krzyżackim (K_W12).

Umiejętności:
- zna zasady prowadzenia badań nad formami osadnictwa na terenie władztwa i państwa krzyżackiego w Prusach (K_U02),
- zna specyfikę prowadzenia badań nad formami osadnictwa na terenie władztwa i państwa krzyżackiego w Prusach (K_U02),
- docenia i wykorzystuje wszystkie dostępne pozaarcheologiczne rodzaje źródeł, istotne podczas analizy osadnictwa krzyżackiego (K_U01).

Kompetencje społeczne:
- potrafi współdziałać i pracować w interdyscyplinarnym zespole badawczym (K_K10),
- potrafi współdziałać i pracować w zespole badawczym realizującym problematykę związaną z dziejami zakonu krzyżackiego (K_K02),
- potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania badawczego (K_K03).

Kryteria oceniania

egzamin pisemny (w przypadku formy zdalnej zajęć egzamin ustny z wykorzystaniem Microsoft Teams)
Kryteria oceniania:
- egzamin pisemny złożony z trzech pytań; oceniany w następujący sposób: 22-25 pkt. – bardzo dobry, 19-21 pkt. – dobry plus, 16-18 pkt. – dobry, 14-15 pkt. - dostateczny plus, 11-13 pkt. - dostateczny, 0-10 pkt. - niedostateczny

Literatura

- M. Biskup, G. Labuda, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka-Społeczeństwo-Państwo-Ideologia, Gdańsk 1986,
- A. Kola, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń 1991,
- M. Arszyński, Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach, Toruń 1995,
- M. Grzegorz, Pomorze Gdańskie pod rządami Zakonu krzyżackiego w latach 1308-1466, Bydgoszcz 1997,
- S. Jóźwiak, Powstanie i rozwój struktury administracyjno-terytorialnej zakonu krzyżackiego na Kujawach i w ziemi chełmińskiej w latach 1246-1343, Toruń 1997,
- T. Torbus, Die Konventsburgen in Deutschordensland Preussen, München 1998,
- W. Rozynkowski, Powstanie i rozwój sieci parafialnej w diecezji chełmińskiej w czasach panowania zakonu krzyżackiego, Toruń 2000,
- Z. H. Nowak (red.), Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne od XIII do XVI wieku, Toruń 2000,
- M. Biskup (red.), Inflanty w średniowieczu. Władztwa zakonu krzyżackiego i biskupów, Toruń 2002,
- L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2003,
- D. Poliński, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Toruń 2003,
- D. Poliński, Krzyżackie warownie drewniano-ziemne w świetle badań archeologicznych, [w:] Archaeologia Historica Polona, red. J. Olczak, t. 17, s. 241-257, Toruń 2007,
- S. Jóźwiak, J. Trupinda, Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń 2012,
- D. Poliński, Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń 2013,
- A. Koperkiewicz (red.), Bezławki – ocalić od zniszczenia, Gdańsk 2013,
- A. Pluskowski, The Archaeology of the Prussian Crusade. Holy war and colonisation, London-New York 2013,
- R. Czaja, A. Radzimiński (red.), Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII-XVI wieku, Toruń 2013,
- T. Torbus, Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach, Gdańsk 2014,
- J. Kruppé, M. Milewska, Dzieje zamku w Pucku, Warszawa 2014,
- B. Wasik, Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej (od XIII do XV wieku), Toruń 2016,
- M. Wiewióra, Gród i zamek w państwie krzyżackim – miejsce tradycji czy tradycja miejsca?, Archaeologia Historica Polona, t. 24, s. 195-231, 2016,
- D. Poliński, Problematyka adaptacji i transformacji na przykładzie krzyżackich grodów z terenu Inflant i Prus, Archaeologia Historica Polona, t. 24, s. 261-284, 2016,
- D. Poliński, Drewniano-ziemne warownie zakonu krzyżackiego na terenie dzisiejszego Obwodu Kaliningradzkiego i w Inflantach, [w:] Od Torunia do Charkowa, red. M. Grupa, A. Pydyn, Toruń 2016, s. 155-167,
- D. Poliński, Problematyka krzyżackich fortalicji drewniano-ziemnych na ziemiach pruskich w świetle badań archeologicznych, [w:] Homini qui in honore fuit. Księga pamiątkowa poświęcona śp. Profesorowi Grzegorzowi Białuńskiemu, red. A. Dobrosielska, A. Pluskowski, S. Szczepański, Olsztyn 2020, s. 325-348,
- K. Grążawski, Czy Krzyżacy budowali zamki na dawnych pruskich grodach?, [w:] Homini qui in honore fuit. Księga pamiątkowa poświęcona śp. Profesorowi Grzegorzowi Białuńskiemu, red. A. Dobrosielska, A. Pluskowski, S. Szczepański, Olsztyn 2020, s. 253-262,
- M. Wiewióra (red.), Castra Terrae Culmensis. Na rubieży chrześcijańskiego świata, t. 1-2, Toruń 2020
- K. Grążawski, Życie codzienne miast zakonu krzyżackiego w Prusach, Olsztyn 2022.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AZK-FOZK-S2 w USOSweb