Ekologia zakonu krzyżackiego 1201-AZK-EZK-S2

Dzieje zakonu krzyżackiego znane są przede wszystkim na podstawie licznych studiów historycznych. W minionych kilku dekadach coraz większe znaczenie odgrywa archeologia wraz ze swoim interdyscyplinarnym konceptem, którego jednym z fundamentów jest archeologia środowiskowa (bioarcheologia). W ramach tej drugiej prowadzone są m.in. badania archeobotaniczne i archeozoologiczne, paleoantropologiczne i inne z pogranicza nauk obszaru humanistycznego i przyrodniczego. Dzięki nim możliwe stały się studia nad a) szatą roślinna oraz fauną, b) ich znaczeniem gospodarczym oraz kulturowym, c) zmianami zachodzącymi w środowisku przyrodniczym pod wpływem zachodzących procesów gospodarczych.
Podczas zajęć z przedmiotu ekologia zakonu krzyżackiego studenci zapoznają się z wynikami badań prowadzonymi w ramach archeologii środowiskowej na najważniejszych stanowiskach archeologicznych Pomorza Wschodniego oraz innych wschodnich obszarów nadbałtyckich, w tym ziem pruskich. Poznają procesy gospodarcze będące efektem eksploatacji świata przyrody, poznają uwarunkowania przyrodnicze i kulturowe zmian zachodzących pod wpływem zakonu krzyżackiego.
Wśród omawianych zagadnień znajdą się rozważania na temat diety oraz biologicznej kondycji ludności średniowiecznej.

Całkowity nakład pracy studenta

Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela – zajęcia: 15 h - 0,5 ECTS Praca własna: przygotowanie eseju oraz prezentacji 15 h -0,5 ECTS Praca własna: przygotowanie do kolokwium 15h - 0,5 ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

– ma uporządkowaną, pogłębiona wiedzę prowadzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę w zakresie archeologii środowiskowej (K_W04); – ma zaawansowaną wiedzę w zakresie najważniejszych problemów dyscyplin przyrodniczych właściwych dla archeologii (K_W17).

Efekty uczenia się - umiejętności

– posiada umiejętności integrowania wiedzy z różnych dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych oraz innych, w szczególności przyrodniczych (K_U04); – stosuje złożone techniki i narzędzia badawcze właściwe dla dyscyplin przyrodniczych (K_U15); – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych metod przyrodniczych (K_U16).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

– ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie (K_K05); – docenia rolę nauk humanistycznych, pokrewnych i współpracujących dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym i ponadlokalnym (K_K08); – wykazuje kompetentną odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K09).

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu
- biograficzna

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza z historii średniowiecza

Koordynatorzy przedmiotu

Daniel Makowiecki

Efekty kształcenia

zna dane archeoprzyrodnicze przydatne w studiach nad ekologią średniowiecza i czasów krzyżackich,
zna stanowiska archeologiczne, na których przeprowadzono badania archeoprzyrodnicze,
zna podstawowe problemy badawcze studiów nad ekologiom zakonu krzyżackiego,
umie korzystać z metod przyrodniczych w badaniach historii zakonu krzyżackiego,
propaguje podejście interdyscyplinarne w badaniach nad średniowieczną historia Pomorza Wschodniego oraz ziem pruskich,

Kryteria oceniania

Podstawą oceny będą przygotowane referaty, których tematyka będzie dotyczyła zagadnień wskazanych w opisie przedmiotu. Podczas zajęć oceniana będzie również aktywność w dyskusji nad zaprezentowanymi tezami referatów.
Każdy z uczestników jest zobowiązany do przygotowania formy pisemnej referatu oraz prezentacji multimedialnej.
Ocena końcowa będzie średnią z ocen cząstkowych otrzymanych za:
a) formę pisemną referatu,
b) sposób prezentacji referatu (wygłoszenie + prezentacja multimedialna) podczas zajęć,
c) udział w dyskusjach podczas zajęć.

niedostateczny (2) – 0–5 pkt (0–50%); dostateczny (3) – 5,1–6,5 pkt (51–65%); dostateczny plus (3,5) – 6,6-7,0 pkt (66–70%); dobry (4) – 7,1–8,5 pkt (71–85%); dobry plus (4,5) – 8,6-9,0 pkt (86–90%); bardzo dobry (5) - 9,1-10 pkt (91–100%).

Literatura

Wiewióra M.
2012 Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, pod red. M. Wiewióra, Toruń, s. 302-351. Wydawnictwo Instytut Archeologii UMK
Wiewióra M. 2014
Zamek biskupów chełmińskich w Wąbrzeźnie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 177-201.
Makowiecki D.
2010 Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografia in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim, Studium archeozoologiczne, Mons Sancti Laurentii, t. 6, Toruń.
Makowiecki D., Makowiecka M.
2013 The Character of Animal Exploitation and the Environment at the Polish/Prussian Frontier in the Medieval Period: A Case Study, Archaeologia Baltica 20, 91-116.
Makowiecki D.
2013 Wytwory z poroża i kości w ujęciu zoologicznym / A zoological approach to bone and antler artefacts [w:] E. Cnotliwy, Przedmioty z poroża i kości z Janowa Pomorskiego / Antler and bone artefacts from Janów Pomorski, M. Bogucki, M.F. Jagodziński (red.), Studia nad Truso / Truso Stadies II, s. 183-220.
Roczniki Nauk Rolniczych w Poznaniu, Archeozoologia 16,
Tourunen A.
2008 A Zooarchaeological study of the Medieval and Post‐Medieval town of Turku, TURUN YLIOPISTO TURKU.
Pluskowski, A. G.
2012 The Archaeology of the Prussian Crusade: Holy War and Colonisation, London.
Czaja R.
2000. Miasta i ich posiadłości ziemskie w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII– XVI wieku, red. Z.H. Nowak, TNT, UMK, Toruń: 45–65.
Noryśkiewicz A.M.
2004. Przemiany w szacie roślinnej okolic Uścia w okresie ostatnich dwóch tysięcy lat, (summary: Changes in vegetation of the vicinities of Uść within the last two thousand years). [w:] Mons Sancti Laurentii, t. 2, Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie, red. W. Chudziak, Wyd. UMK, Toruń.: 151–163.
Noryśkiewicz A.M.
2005a. Preliminary results of study on vegetation history in the Linje mire region using pollen analysis, Monographiae Botanicae, t. 94, Łódź: 117–133.
Wacnik A.
2009. Galindowie i Krzyżacy – oddziaływania na lokalną roślinność w rejonie Miłek i Staświn (Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, północno-wschodnia Polska). Wiadomości Botaniczne, t. 53, nr 1/2: 21–34.
Wacnik A., Goslar T., Czernik J.
2012. Vegetation changes caused by agricultural societes in the Great Mazurian Lake District. Acta Palaeobotanica, t. 52, nr 1: 59–104.
Kozłowski T.
2007 Obraz średniowiecznych populacji ludzkich z terenu Polski w świetle badań antropologii historycznej. (w:) Źródła historyczne wydobywane z ziemi, (red. S. Suchodolski), Wydawnictwo Chronicon i IAE PAN, Wrocław, str. 93-100.
Kozłowski T., Drozd A.
2007, Występowanie trądu na obszarze mezoregionu Kałdus-Gruczno w okresie od XI do XIV wieku. (w: ) Epidemie, klęski, wojny - Funeralia Lednickie 10, (red. W. Dzieduszycki i J. Wrzesiński), Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Poznań.
Seetah K., Pluskowski A. Makowiecki D. Daugnora L.
2013 New technology or adaptation at the frontier? Butchery as a signifier of cultural transitions in the medieval Eastern Baltic Archaeologia Baltica 20, 59-76.
Pluskowski A., Zbigniew Sawicki, Lisa-Marie Shillito, Monika Badura, Daniel Makowiecki, Mirosława Zabilska-Kunek, Krish Seetah, Alexander Brown
2014 Biała Góra: the forgotten colony in the medieval Pomeranian-Prussian borderlands, Antiquity, Vol. 88, S. 863-882.
Sawicki Zbigniew, Pluskowski Aleksander, Brown Alexander, Badura Monika, Makowiecki Daniel, Shillito Lisa-Marie, Zabilska-Kunek Mirosława, Seetah Krish
2014 Survival at the frontier of holy war : political, expansion, crusading, environmental exploitation and the medieval colonizing settlement at Biała Góra, North Poland. European Journal of Archaeology 18 (2), 282-311

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AZK-EZK-S2 w USOSweb