Młodsze okresy epoki brązu-wczesne okresy epoki żelaza 1201-AR2-APEBEZ-S1

W czasie wykładu prezentowane są poniższe bloki tematyczne:
1/ Systematyka periodyzacyjno-chronologiczna, ogólna i regionalna;
2/ Geneza i przyczyny zmian cywilizacyjno-kulturowych w środkowej fazie epoki brązu;
3/ Ośrodki wydobycia miedzi i cyny w kontekście krystalizacji centrów kulturotwórczych Europy;
3/ Środkowa epoka brązu: ugrupowania kulturowe XIV-XII w. p.n.e.
4/ Młodsza epoka brązu: ugrupowania kulturowe XI-IX w. p.n.e.
5/ Późna epoka brązu i początek epoki żelaza: ugrupowania kulturowe VIII-VII w. p.n.e.
6/ Wczesna epoka żelaza (faza młodsza): ugrupowania kulturowe VI-IV w. p.n.e.;
W czasie laboratorium omawiane są poniżej sygnalizowane zagadnienia szczegółowe (pomocnicza literatura podawana z tygodniowym wyprzedzeniem):
1/ Geneza kultur łużyckich pól popielnicowych na tle europejskim;
2/ Wewnętrzne zróżnicowanie cyklu kultur łużyckich i ich periodyzacja;
3/ Strefa i oddziaływania kręgu nordyjskiego w Europie Północnej i Środkowej;
4/ Ugrupowania południowo-wschodnioeuropejskie w młodszej epoce brązu i początkach epoki żelaza;
5/ Geneza i periodyzacja ugrupowań kulturowych wczesnej epoki żelaza;
6/ Wpływy halsztackie i problematyka oddziaływań scytyjskich;
7/ Struktury osadnicze w młodszej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza; problematyka osadnictwa obronnego;
8/ Wymiana regionalna i dalekosiężna;
9/ Młodsze fazy wczesnej epoki żelaza (kultury pomorska, jastorfska i staro i wczesnolateńska);
10/ Kultura symboliczna i sztuka kręgu kultur pól popielnicowych i cywilizacji halsztackiej;

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: udział w laboratoriach: 30 godz. udział w wykładzie: 15 godz. konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – czytanie literatury – 10 godz.; – przygotowanie referatu – 5 godz.; – przygotowanie do sprawdzianu – 10 godz. Łącznie: 5 punktów ECTS

Efekty uczenia się - wiedza

– ma wiedzę o historii badań europejskich społeczności młodszych okresów epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, mając ogólną podbudowę z tego zakresu odnośnie obszaru Polski (K_W02); – ma podstawową wiedzę z zakresu archeologii młodszych okresów epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, zna specyfiką kulturową kręgu cywilizacji pól popiel-nicowych, strefy kultur nordyjskich i cywilizacji halsztacko-wczesnolateńskiej (K_W04); – zna i rozumie podstawowe metody analizy różnych wytworów kultury z młodszych okresów epoki brązu i wczesnej epoki żelaza i ich interpretacji prowadzonych na gruncie wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych rozwijanych w archeologii (K_W07); – posiada podstawową wiedzę pozwalającą na interpretację oblicza kulturowego społeczności młodszych okresów epoki brązu i wczesnych okresów epoki żela-za, szczególnie w kontekście środkowo- i wschodnio-europejskich przemian cywilizacyjnych (K_W12);

Efekty uczenia się - umiejętności

– potrafi ocenić chronologię i periodyzację młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (K_U01); – potrafi uzasadnić genezę i charakter poszczególnych regionów kręgu kultur pól popielnicowych i cywilizacji halsztacko-wczesnolateńskiej (K_U05); – umie ocenić metodologiczne i metodyczne problemy i powstałe na tym tle dylematy w zakresie badania i interpretacji źródeł archeologicznych młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (K_U06);

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

– potrafi odpowiednio określić priorytety odnośnie najpilniejszych potrzeb poznawczych w zakresie problematyki młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żela-za (K_K03); – ma świadomość odpowiedzialności za dziedzictwa kulturowe (K_K05); – wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K09);

Metody dydaktyczne

Obecność na zajęciach;aktywne uczestnictwo w zajęciach; prezentacja; dyskusja w oparciu o literaturę; sprawdzian pisemny; egzamin ustny;

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- laboratoryjna
- referatu

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Wymagania wstępne

Przygotowanie w zakresie archeologii epok brązu i wczesnej epoki żelaza w odniesieniu do obszaru Polski;

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Gackowski

Kryteria oceniania

Obecność na zajęciach; aktywne uczestnictwo w zajęciach; prezentacja; dyskusja w oparciu o literaturę; sprawdzian pisemny; egzamin ustny.

Praktyki zawodowe

nie przewiduje się

Literatura

Ciesielska A., Społeczeństwa Europy Pradziejowej, Poznań 2011;
Mrozewicz L., Ostoja-Zagórski J., Europejskie cywilizacje starożytne, Bydgoszcz 2017;
Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza w Europie Środkowej, Biskupin-Wrocław 2006;
Bukowski Z., Pomorze w epoce brązu w świetle dalekosiężnych kontaktów wymiennych, Gdańsk 1998;
Gedl M., Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Europie, Kraków 1980;
Gedl M., Kultura łużycka, Kraków 1975;
Południowa strefa kultury łużyckiej i powiązania tej kultury z południem, Kraków-Przemyśl 1982;
Chochorowski J., Ekspansja kimeryjska na tereny Europy Środkowej, Kraków 1993;
Long Distance Trade in the Bronze Age and Elary Iron Age, Studia Archeologiczne, t. XL: 2007;
Chochorowski J., Hiperborejczycy wieku spiżu - epoka brązu poza zasięgiem wysokich cywilizacji w Europie, [w:] Encyklopedia Historyczna Świata I: Prahistoria, Kraków 1999, 202-252;
Chochorowski J., Łowcy i pasterze w dobie brązowego oręża - epoka brązu na obszarach Euroazji, [w:] Encyklopedia Historyczna Świata I: Prahistoria, Kraków 1999, 253-303;
Chochorowski J., Żelazny oręż barbarzyńców - wczesna epoka żelaza poza zasięgiem cywilizacji klasycznych, obszarach Euroazji, [w:] Encyklopedia Historyczna Świata I: Prahistoria, Kraków 1999, 304-394;
Chochorowski J., Społeczności epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, [w:] Wielka Historia Świata 2: Od rewolucji neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego, Kraków 2005, 377-499;
Kaczanowski P., Kozłowski J.K., Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Kraków 1998 (rozdz. VIII i IX);

Uwagi

W cyklu 2022/23Z:

Wykład rozpoczyna się 5.12.2022 r.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AR2-APEBEZ-S1 w USOSweb