Wybrane zagadnienia z historii i metodologii archeologii 1201-AR1-WZHMA-S2

– ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu ar-cheologii prehistorycznej, antycznej i historycznej w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej (K_W01); – zna terminologię stosowaną na gruncie archeolo-gii prehistorycznej i historycznej, w tym zwłaszcza nauk pokrewnych – historycznych i antropologii kulturowej (K_W02); – ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę obejmu-jącą terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla archeologii prehistorycznej, antycznej i histo-rycznej (K_W03); – ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowa-dzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej, archeologii historycznej, archeologii antycznej, archeologii architektury, archeologii podwodnej, archeologii środowiskowej (bioarcheologii) (K_W04); – ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla stu-diowanego kierunku z innymi dziedzinami obszaru albo obszarów, które składają się na studiowany kierunek, takich jak: archeologia środowiskowa, antyczna, archeologia podwodna, architektury i ochrony dziedzictwa archeologicznego (K_W05); – posiada wiedzę na temat metod analizy i interpre-tacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji i dziedzin archeologii, teorii lub szkół badawczych w zakresie dziedzin naukowych archeologii prehistorycznej i historycznej oraz odpowiednich dla studiowanego kierunku (K_W07); – zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (K_W08); – ma ugruntowaną wiedzę z zakresu ochrony dzie-dzictwa kulturowego, zwłaszcza archeolgicznego (K_W09); – ma wiedzę o instytucjach nauki i kultury (muze-ach, instytucjach ochrony dziedzictwa) oraz orien-tuje się we współczesnym życiu środowisk nauko-wych i ich działalności popularyzatorskiej (K_W10); – zna metody badawcze, analizy instrumentalne i narzędzia warsztatu archeologa oraz metody upo-wszechniania wiedzy archeologicznej z wykorzy-staniem zaawansowanych narzędzi cyfrowych (K_W11); – posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpre-tację źródeł archeologicznych oraz innych wytwo-rów kulturowych człowieka, przydatnych dla po-znania danej epoki w dziejach ludzkości _(K_W12); – ma wiedzę dotyczącą form dyskursu naukowego z zachowaniem norm etycznych (K_W14); – ma szczegółową wiedzę o gromadzeniu archeolo-gicznych zasobów źródłowych, zarządzaniu nimi i ich przetwarzaniu oraz wykorzystywaniu do tych celów technik komputerowych i multimedialnych (K_W15); – ma poszerzoną wiedzę dotyczącą prac technicz-nych w trakcie badań archeologicznych i prac in-wentaryzacyjno-laboratoryjnych obejmujące opra-cowanie cyfrowe i badania nieinwazyjne (K_W16); – ma pogłębioną wiedzę w zakresie najważniej-szych problemów dyscyplin przyrodniczych wła-ściwych dla archeologii, rozumie podstawowe zja-wiska i procesy przyrodnicze (K_W17)

– potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selek-cjonować i użytkować informacje z wykorzysta-niem różnych źródeł i metod oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy (K_U01); – posiada umiejętności badawcze obejmujące kry-tyczną analizę prac innych autorów, syntezę róż-nych idei i poglądów, dobór metod i narzędzi ba-dawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na rozwiązywanie złożonych proble-mów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin nauko-wych właściwych dla archeologii prehistorycznej, antycznej i historycznej właściwych dla studiowa-nego kierunku (K_U02); – umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować samo-dzielnie działania zmierzające do rozwijania zdol-ności i kierowania własną karierą zawodową (K_U03); – posiada umiejętności integrowania wiedzy z róż-nych dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych oraz innych (w szczególności przyrodniczych), z których dyscypliny są integralną częścią archeolo-gii bądź z nią współpracują (K_U04); – potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury (w tym i funeralnej), określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję (np. sym-boliczną), wskazując możliwości odmiennych in-terpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzgledniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem zło-żonych metod (K_U05); – posiada umiejętność merytorycznego argumento-wania z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań (K_U06); – posiada umiejętność formułowania opinii kry-tycznych o wytworach kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia oraz umiejętność pre-zentacji opracowań syntetycznych w różnych for-mach i w różnych mediach (K_U07); – potrafi porozumiewać się, w języku polskim i nowożytnym języku obcym, ze specjalistami w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz dziedzin nauki i dyscyplin naukowych po-krewnych oraz niespecjalistami, z wykorzystaniem różnych narzędzi i technik komunikacyjnych, a także popularyzować wiedzę o wytworach kultury, archeologii i instytucjach zajmujących się nimi (K_U08); – posiada pogłębione umiejętności poprawnego redagowania, komentowania i opatrywania przypi-sami konstruowanych tekstów, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk historycz-nych i obszarów, z których czerpie archeologia (K_U09); – posiada pogłębione umiejętności prowadzenia prac technicznych w trakcie terenowych i gabine-towych badań archeologicznych i prac inwentary-zacyjno-laboratoryjnych (w tym konserwacji ar-cheologicznej) (K_U012); – umie korzystać z technologii informacyjnych, multimediów i zasobów Internetu oraz przetwarzać dane i zasoby wiedzy archeologicznej poprzez wy-korzystanie programów komputerowych oraz urzą-dzeń i technik multimedialnych (K_U13); – pracuje w zespole, rozwiązując złożone problemy z zakresu badań archeologicznych, prezentuje ich wyniki i formułuje konkluzje stosując opracowane dla zespołu instrukcje i procedury (K_U14); – stosuje złożone techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla dyscyplin przyrodniczych (K_U15); – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selek-cjonować i użytkować informacje z wykorzysta-niem różnych metod przyrodniczych (K_U16); – umie przetwarzać dane przyrodnicze poprzez zastosowanie zawansowanych programów kompu-terowych oraz urządzeń i technik multimedialnych (K_U17); – potrafi uczyć się przez całe życie, inspirować i organizować proces nauczenia i uczenia innych osób (K_U18); – potrafi kierować pracą zespołu, między innymi prowadzącego badania wykopaliskowe, gabinetowe i laboratoryjne (K_U19)

WIEDZA: – ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii prehistorycznej, antycznej i historycznej w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej (K_W01); – zna terminologię stosowaną na gruncie archeologii prehistorycznej i historycznej, w tym zwłaszcza nauk pokrewnych – historycznych i antropologii kulturowej (K_W02); – ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla archeologii prehistorycznej, antycznej i historycznej (K_W03); – ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej, archeologii historycznej, archeologii antycznej, archeologii architektury, archeologii podwodnej, archeologii środowiskowej (bioarcheologii) (K_W04); – ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku z innymi dziedzinami obszaru albo obszarów, które składają się na studiowany kierunek, takich jak: archeologia środowiskowa, antyczna, archeologia podwodna, architektury i ochrony dziedzictwa archeologicznego (K_W05); – posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji i dziedzin archeologii, teorii lub szkół badawczych w zakresie dziedzin naukowych archeologii prehistorycznej i historycznej oraz odpowiednich dla studiowanego kierunku (K_W07); – zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (K_W08); – ma ugruntowaną wiedzę z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza archeolgicznego (K_W09); – ma wiedzę o instytucjach nauki i kultury (muzeach, instytucjach ochrony dziedzictwa) oraz orientuje się we współczesnym życiu środowisk naukowych i ich działalności popularyzatorskiej (K_W10); – zna metody badawcze, analizy instrumentalne i narzędzia warsztatu archeologa oraz metody upowszechniania wiedzy archeologicznej z wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi cyfrowych (K_W11); – posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania danej epoki w dziejach ludzkości _(K_W12); – ma wiedzę dotyczącą form dyskursu naukowego z zachowaniem norm etycznych (K_W14); – ma szczegółową wiedzę o gromadzeniu archeologicznych zasobów źródłowych, zarządzaniu nimi i ich przetwarzaniu oraz wykorzystywaniu do tych celów technik komputerowych i multimedialnych (K_W15); – ma poszerzoną wiedzę dotyczącą prac technicznych w trakcie badań archeologicznych i prac inwentaryzacyjno-laboratoryjnych obejmujące opracowanie cyfrowe i badania nieinwazyjne (K_W16); – ma pogłębioną wiedzę w zakresie najważniejszych problemów dyscyplin przyrodniczych właściwych dla archeologii, rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze (K_W17). UMIEJĘTNOŚCI: – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy (K_U01); – posiada umiejętności badawcze obejmujące krytyczną analizę prac innych autorów, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla archeologii prehistorycznej, antycznej i historycznej właściwych dla studiowanego kierunku (K_U02); – umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować samodzielnie działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową (K_U03); – posiada umiejętności integrowania wiedzy z różnych dyscyplin w zakresie nauk humanistycznych oraz innych (w szczególności przyrodniczych), z których dyscypliny są integralną częścią archeologii bądź z nią współpracują (K_U04); – potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury (w tym i funeralnej), określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję (np. symboliczną), wskazując możliwości odmiennych interpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzgledniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem złożonych metod (K_U05); – posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań (K_U06); – posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych o wytworach kultury na podstawie wiedzy naukowej i doświadczenia oraz umiejętność prezentacji opracowań syntetycznych w różnych formach i w różnych mediach (K_U07); – potrafi porozumiewać się, w języku polskim i nowożytnym języku obcym, ze specjalistami w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz dziedzin nauki i dyscyplin naukowych pokrewnych oraz niespecjalistami, z wykorzystaniem różnych narzędzi i technik komunikacyjnych, a także popularyzować wiedzę o wytworach kultury, archeologii i instytucjach zajmujących się nimi (K_U08); – posiada pogłębione umiejętności poprawnego redagowania, komentowania i opatrywania przypisami konstruowanych tekstów, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk historycznych i obszarów, z których czerpie archeologia (K_U09); – posiada pogłębione umiejętności prowadzenia prac technicznych w trakcie terenowych i gabinetowych badań archeologicznych i prac inwentaryzacyjno-laboratoryjnych (w tym konserwacji archeologicznej) (K_U012); – umie korzystać z technologii informacyjnych, multimediów i zasobów Internetu oraz przetwarzać dane i zasoby wiedzy archeologicznej poprzez wykorzystanie programów komputerowych oraz urządzeń i technik multimedialnych (K_U13); – pracuje w zespole, rozwiązując złożone problemy z zakresu badań archeologicznych, prezentuje ich wyniki i formułuje konkluzje stosując opracowane dla zespołu instrukcje i procedury (K_U14); – stosuje złożone techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla dyscyplin przyrodniczych (K_U15); – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych metod przyrodniczych (K_U16); – umie przetwarzać dane przyrodnicze poprzez zastosowanie zawansowanych programów komputerowych oraz urządzeń i technik multimedialnych (K_U17); – potrafi uczyć się przez całe życie, inspirować i organizować proces nauczenia i uczenia innych osób (K_U18); – potrafi kierować pracą zespołu, między innymi prowadzącego badania wykopaliskowe, gabinetowe i laboratoryjne (K_U19). KOMPETENCJE SPOŁECZNE: – potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K_K01); – prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu i prowadzeniem badań naukowych (terenowych i gabinetowych) (K_K02); – ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (w tym archeologicznego) i propaguje ją w społeczeństwie (K_K03); – bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach środowiskowych oraz popularyzatorskich (K_K04); – wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech (K_K05); – docenia rolę nauk humanistycznych, pokrewnych i współpracujących dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym i ponadlokalnym (K_K06); – wykazuje kompetentną odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K07); – potrafi kierować, współdziałać i pracować w interdyscyplinarnym zespole badawczym, między innymi prowadzącym badania przyrodnicze (K_K08)

TEORIA NAUK HUMANISTYCZNYCH,METODOLOGIA ARCHEOLOGIIA.
Zybertowicz, Przemoc i poznanie. Studium z nieklasycznej socjologii wiedzy, Toruń 1995,
A. Zybertowicz, Konstruktywizm jako orientacjametodologiczna w badaniach społecznych, „Historia i Kultura”, nr 1/2001 (czasopismo internetowe: http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/48).
W. Wrzosek, Historia-Kultura-Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław 1995.
W. Wrzosek, Metafory historiograficzne w pogoni za ułudą prawdy, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, z. 1–2, 1997.
J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2007.
A. Kuper, Kultura. Model antropologiczny.
H. Mamzer, Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne, Poznań 2004.
Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka?, red. J. Ostoja-Zagórski, Poznań 1997.
Companion Encyclopedia of Archaeology, ed. G. Barker, vol.1-2, London-New York 1999, (szczególnie: Part I: “Origines, aims and methods”).
C. Renfrew, P. Bahn, Archeologia, teorie, metody i praktyka, Warszawa, 2002
S. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński, Teoria i praktyka badań archeologicznych, Warszawa 1986A.
Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce, Warszawa 2000.
I. Hodder, Czytanie przeszłości, Poznań 1995
D. Minta-Tworzowska, Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań 1994.
S. Tabaczyński (red.) Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, Warszawa 2000

HISTORIA ARCHEOLOGII(OPRACOWANIA OGÓLNE)
A. Abramowicz, Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce, cz. I, od średniowiecza po czasy saskie i świt Oświecenia, Wrocław 1987.
A. Abramowicz, Dzieje zainteresowań starożytniczych w Polsce, cz. II, czasy stanisławowskie i ich pokłosie, Wrocław 1987.
A. Abramowicz, Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek, Łódź 1991.
J. Kostrzewski, Dzieje polskich badań prehistorycznych, Poznań 1949.
J. Lech (red.), Pół wieku z dziejów archeologii polskiej (1939-1989), Warszawa 2007.
J. Głosek (red.), Archeologia i starożytnicy, Łódź 1996
P. Barford, Marksizm w archeologii polskiej w latach 1945-1975, APolski, t. 40: 1995, s. 7-78.
G. Daniel, The idea of prehistory, Harmonsworth 1964
J. Lech, Prehistoria i przemiany światopoglądowe w Europie, APolski, t. 37: 1992, z. 1-2.

HISTORIA ARCHEOLOGII (OPRACOWANIA SZCZEGÓŁOWE)
S. K. Kozłowski, J. Lech (red.) Erazm Majewski i warszawska szkoła prehistoryczna na początku XX wieku, Warszawa 1996.
J. Kmieciński, Gustaf Kossinna - uczony i nacjonalista, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. I: 1996, s. 157-161.
S. J. Lech, F. M. Stępniowski (red.), V. G. Childe i archeologii XX wieku, Warszawa 1999.
J. Lech, Małowierni, spór wokół marksizmu w archeologii polskiej lat 1945-1975, APolski, t. 42: 1997, s. 175-232.
J. Lech, J. Partyka (red.) Stefan Krukowski (1890-1982). Działalność archeologiczna i jej znaczenie dla nauki polskiej, Ojców 1992.
D. Ławecka, Wstęp do archeologii, Warszawa 2003.J. Śliwa (red.) Archeologia śródziemnomorska na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kraków 1998
B. Wawrzykowska (red.), Archeologia toruńska. Historia i teraźniejszość, Toruń, 2001
J. Żak, Uwagi teoretyczne o refleksji prahistorycznej, APolski, t. 20: 1975, z. 2,

LITERATURA PONADOBOWIĄZKOWA
E. Nowicka, Świat człowieka, świat kultury, Warszawa 1994
K. Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa 1968
K. Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992
A. Abramowicz, Urny i ceraunie, Wrocław 1979
A. Abramowicz, Rzeczy, idee i maski. Jacques Boucher de Perthes (1788-1868), Warszawa 1998
S. De Laet, Archeologia i jej problemy, Warszawa 1960.
K. Pomian, Zbieracze i osobliwości, Warszawa 1996.
P. Vandenberg, Skarb Priama, życie Henryka Schliemanna, historia odkrycia Troi, 1997.
A. Waligórski, Antropologiczna koncepcja człowieka, Warszawa 1973.

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 1201-AR1-WZHMA-S2 w USOSweb