Surowce i dawne technologie 1201-AR1-SDT/2-S2

Zajęcia dotyczyć będą szczegółowego omówienia wszelkich zagadnień dotyczących różnego typu surowców i sposobów ich przetwarzania z epok pradziejowych i historycznych. Zajęcia obejmują informacje na temat: rodzajów, metod produkcji i innowacji technologicznych oraz zastosowania przedmiotów wykonanych z danych surowców; metody ich opisu, klasyfikacji i analizy.

Poszczególne zajęcia dotyczyć będą konkretnych bloków wytwórczych:

1. Krzemieniarstwo:
- rodzaje skał krzemionkowych
- właściwości skał
- rodzaje złóż i sposoby pozyskiwania surowca (narzutowe, zwietrzeliskowe, kopalne)
- metody badania źródeł krzemiennych
- technologia i zastosowanie artefaktów krzemiennych
- rozpoznawanie materiałów krzemiennych pochodzących z róż-nych okresów.
- sposoby dokumentacji źródeł krzemiennych

2. Kamieniarstwo:
- rodzaje skał nie krzemionkowych
- właściwości skał nie krzemionkowych
- rodzaje złóż i sposoby pozyskiwania surowca kamiennego
- metody badania źródeł kamiennych
- technologia i zastosowanie surowca kamiennego jako materiału budulcowego
- technologia i zastosowanie narzędzi kamiennych
- rozpoznawanie wytworów kamiennych pochodzących z różnych okresów
- sposoby dokumentacji źródeł kamiennych

3. Wytwory z surowców kostnych:
- rodzaje wytworów z surowców kostnych (kość, poroże, żeby, ciosy, muszle)
- właściwości surowców kostnych
- podstawy obróbki surowców kostnych
- rodzaje przedmiotów kościanych
- metody badania źródeł kościanych
- rozpoznawanie wytworów z surowców kostnych pochodzących z różnych okresów.

4. Obróbka skór i ścięgien zwierzęcych:
- sposoby pozyskiwania
- podstawy obróbki
- rodzaje przedmiotów
- metody badania

5. Garncarstwo:
- ceramika w archeologii
- techniki produkcji ceramiki w pradziejach
- techniki produkcji ceramiki w czasach historycznych
- źródła ceramiczne z okresów pradziejowych
- źródła ceramiczne z okresów historycznych
- dokumentacja ceramiki
- metody analizy źródeł ceramicznych

6. Szklarstwo:
- metody produkcji szkła
- szkło jako materiał archeologiczny
- technologia produkcji naczyń szklanych, techniki dekorowania naczyń szklanych
- terminologia opisu zabytków szklanych
- koraliki i drobne znaleziska szklane
- metody analizy źródeł szklanych

7. Metalurgia metali kolorowych:
- sposoby pozyskiwania i przetwarzania metali kolorowych w pra-dziejach i czasach historycznych
- rodzaje przedmiotów metalowych
- metody analizy źródeł metalowych

8. Czarna metalurgia
- sposoby pozyskiwania metali kolorowych w pradziejach i czasach historycznych
- techniki obróbki metali kolorowych w pradziejach i czasach historycznych
- rodzaje przedmiotów metalowych
- metody analizy źródeł metalowych

9. Włókiennictwo i tkactwo
- pozyskiwanie włókien roślinnych i odzwierzęcych w pradziejach i czasach historycznych
- technologia i produkcja włókiennicza w pradziejach i czasach historycznych
- charakterystyka źródeł archeologicznych z czasów pradziejowych
- charakterystyka źródeł archeologicznych z czasów historycznych
- metody dokumentacji i analizy

10. Przetwórstwo żywności:
- źródła pozyskiwania żywności w okresach pradziejowych
- sposoby przetwarzania w czasach pradziejowych i historycznych
- charakterystyka dostępnych źródeł (makroszczątki, jamy gospo-darcze, kości zwierzęce, źródła pisane, sztuka)

W cyklu 2024/25L:

Poszczególne zajęcia dotyczyć będą konkretnych bloków wytwórczych:

1. Wytwory z surowców kostnych:
- rodzaje wytworów z surowców kostnych (kość, poroże, żeby, ciosy, muszle)
- właściwości surowców kostnych
- podstawy obróbki surowców kostnych
- rodzaje przedmiotów kościanych
- metody badania źródeł kościanych
- rozpoznawanie wytworów z surowców kostnych pochodzących z różnych okresów.

2. Obróbka skór i ścięgien zwierzęcych:
- sposoby pozyskiwania
- podstawy obróbki
- rodzaje przedmiotów
- metody badania

3. Szklarstwo:
- metody produkcji szkła
- szkło jako materiał archeologiczny
- technologia produkcji naczyń szklanych, techniki dekorowania naczyń szklanych
- terminologia opisu zabytków szklanych
- koraliki i drobne znaleziska szklane
- metody analizy źródeł szklanych

4. Włókiennictwo i tkactwo
- pozyskiwanie włókien roślinnych i odzwierzęcych w pradziejach i czasach historycznych
- technologia i produkcja włókiennicza w pradziejach i czasach historycznych
- charakterystyka źródeł archeologicznych z czasów pradziejowych
- charakterystyka źródeł archeologicznych z czasów historycznych
- metody dokumentacji i analizy

5. Przetwórstwo żywności:
- źródła pozyskiwania żywności w okresach pradziejowych
- sposoby przetwarzania w czasach pradziejowych i historycznych
- charakterystyka dostępnych źródeł (makroszczątki, jamy gospo-darcze, kości zwierzęce, źródła pisane, sztuka)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: K_W01: ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej; K_W02: zna pojęcia i terminologię stosowane w archeologii prahistorycznej i historycznej, przede wszystkim związane z technologią kamienia łupanego, technikami obróbki surowców kamiennych, kościanych, ceramicznych oraz metalowych (K_W02); K_W03: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla archeologii; K_W04: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej, archeologii historycznej, archeologii antycznej, archeologii architektury, archeologii podwodnej, archeologii środowiskowej (bioarcheologii) K_W05: ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku z innymi dziedzinami obszaru albo obszarów, które składają się na studiowany kierunek, takich jak: archeologia środowiskowa (bioarcheologia), archeologia podwodna, archeologia architektury; K_W07: posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz odpowiednich dla studiowanego kierunku K_W09: ma ugruntowaną wiedzę z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego; K_W12: posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania danej epoki w dziejach ludzkości.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: K_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod, oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy; K_U03: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować samodzielnie działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową; K_U05: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury, określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję, wskazać możliwości odmiennych interpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzględniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem złożonych metod; K_U06: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań; K_U08: potrafi porozumiewać się, w języku polskim i nowożytnym języku obcym, ze specjalistami w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz dziedzin nauki i dyscyplin naukowych pokrewnych oraz niespecjalistami, z wykorzystaniem różnych narzędzi i technik komunikacyjnych, a także popularyzować wiedzę o wytworach kultury, archeologii i instytucjach zajmujących się nimi; K_U09: posiada pogłębione umiejętności poprawnego redagowania, komentowania i opatrywania przypisami konstruowanych tekstów, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk historycznych i obszarów, z których czerpie archeologia; K_U012: posiada pogłębione umiejętności prowadzenia prac technicznych w trakcie terenowych i gabinetowych badań archeologicznych i prac inwentaryzacyjno-laboratoryjnych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: K_K03: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie; K_K04: bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach środowiskowych oraz popularyzatorskich; K_K05: wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech; K_K07: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawieniu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej.

Metody dydaktyczne

- podająca, wykład z prezentacją multimedialną - poszukująca, ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- pogadanka

Metody dydaktyczne poszukujące

- obserwacji
- ćwiczeniowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody wymiany i dyskusji
- metody służące prezentacji treści

Rodzaj przedmiotu

przedmiot obligatoryjny

Koordynatorzy przedmiotu

Małgorzata Grupa
Justyna Orłowska

Kryteria oceniania

Metody oceniania:
- referat;
- kolokwium
- aktywność na zajęciach.

Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie
– obecności na zajęciach;
– test

Literatura

Chachlikowski P. 2013. Surowce eratyczne w kamieniarstwie społeczeństw wczesnoagrarnych niżu polskiego (iv-iii tys. przed chr.). UAM.
Ginter B., Kozłowski JK, 1990, Techniki obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, Warszawa
Kobyliński, Z., 1998, Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych, Warszawa
Korobkowa G, 1999, Narzędzia w pradziejach. Podstawy badań funkcji metodą traseologiczną, Toruń
Kurzawska A., Sobkowiak-Tabaka I. (red.) 2021. Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań
Małecka-Kukawka J, 2001, Między formą a funkcją …, Toruń
Osipowicz G., Metody rozmiękczania kości i poroża w epoce kamienia w świetle doświadczeń archeologicznych oraz analiz traseologicznych, Toruń
Renfrew, C., Bahn, P., 2002, Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa
Gawrysiak-Leszczyńska W., 2003, Jak rysować zabytki archeologiczne. Podstawowe zasady dokumentacji

Dodatkowa szczegółowa literatura podawana będzie na poszczególnych zajęciach.

W cyklu 2024/25L:

Kobyliński, Z., 1998, Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych, Warszawa
Korobkowa G, 1999, Narzędzia w pradziejach. Podstawy badań funkcji metodą traseologiczną, Toruń
Kurzawska A., Sobkowiak-Tabaka I. (red.) 2021. Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań
Osipowicz G., Metody rozmiękczania kości i poroża w epoce kamienia w świetle doświadczeń archeologicznych oraz analiz traseologicznych, Toruń
Renfrew, C., Bahn, P., 2002, Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa
Gawrysiak-Leszczyńska W., 2003, Jak rysować zabytki archeologiczne. Podstawowe zasady dokumentacji

Dodatkowa szczegółowa literatura podawana będzie na poszczególnych zajęciach.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AR1-SDT/2-S2 w USOSweb