Surowce i dawne technologie
1201-AR1-SDT/1-S2
Historia kultury może być postrzegana i mierzona innowacjami technologicznymi, rozumianym jako wprowadzanie do użytkowania i przetwarzania surowców naturalnych oraz wynalazków i modyfikacji nowych tworzyw. Archeologia ma niepowtarzalną perspektywę do śledzenia przemian technologicznych, dysponując długą chronologią obserwacji i wieloma materiałami zabytkowymi do badań zagadnienia dawnych technologii. Rozwój cywilizacyjny można też opisać jako niekończący się proces wypierania starych technologii przez nowe innowacyjne wynalazki i koncepcje wytwarzania i użytkowania przedmiotów. Konwersatoria mają na celu pogłębić wiedzę studentów o rozwoju cywilizacyjnym w przeszłości z perspektywy przemian metod obróbki i pozyskiwania najważniejszych grup surowców i tworzyw użytkowanych przez ludzi od epoki kamienia po współczesność. Rozwój ten będzie charakteryzowany poprzez zdefiniowanie i opisanie skoków technologicznych w przetwarzaniu surowców naturalnych oraz wytwarzaniu tworzyw i ich modyfikacji . Zajęcia będą również skoncentrowane na analizach łańcuchów operacji, wynalazkach, kwestiach produkcji. Zajęcia będą podzielone na grupy surowców naturalnych: krzemień, kamień, kość, róg, poroże, muszle, drewno oraz podstawowe tworzywa, wśród których wybrano masy ceramiczne, stopy metali kolorowych, stopy żelaza, szkło i masy szklane, tkaniny.
Całkowity nakład pracy studenta
Godziny realizowane z udziałem nauczycieli:
– udział w konwersatoriach – 45 godz.;
– konsultacje z nauczycielem akademickim – 15 godz.
Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:
– przygotowanie do konwersatorium – 20 godz.;
– pisanie prac, projektów – 20 godz.;
– czytanie literatury – 25 godz.;
– przygotowanie do kolokwium – 25 godz.
Efekty uczenia się - wiedza
W1: ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i
metodologicznej (K_W01);
W2: zna pojęcia i terminologię stosowane w archeologii prahistorycznej i historycznej, przede wszystkim związane z technologią kamienia łupanego, technikami obróbki surowców kamiennych, kościanych, ceramicznych oraz metalowych (K_W02);
W3: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla archeologii (K_W03);
W4: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej, archeologii historycznej, archeologii antycznej, archeologii architektury, archeologii podwodnej, archeologii środowiskowej (bioarcheologii) (K_W04);
W5: ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku z innymi dziedzinami obszaru albo obszarów, które składają się na studiowany kierunek, takich jak: archeologia środowiskowa (bioarcheologia), archeologia podwodna, archeologia architektury (K_W05);
W6: posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz odpowiednich dla studiowanego kierunku (K_W07)
W7: ma ugruntowaną wiedzę z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego (K_W09);
W8: posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania danej epoki w dziejach ludzkości (K_W12).
Efekty uczenia się - umiejętności
U1: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod, oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy (K_U01);
U2: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować samodzielnie działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową (K_U03);
U4: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury, określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję, wskazać możliwości odmiennych interpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzględniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem złożonych metod (K_U05);
U5: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań (K_U06);
U6: potrafi porozumiewać się, w języku polskim i nowożytnym języku obcym, ze specjalistami w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz dziedzin nauki i dyscyplin naukowych pokrewnych oraz niespecjalistami, z wykorzystaniem różnych narzędzi i technik komunikacyjnych, a także popularyzować wiedzę o wytworach kultury, archeologii i instytucjach zajmujących się nimi (K_U08);
U7: posiada pogłębione umiejętności poprawnego redagowania, komentowania i opatrywania przypisami konstruowanych tekstów, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk historycznych i obszarów, z których czerpie archeologia (K_U09);
U8: posiada pogłębione umiejętności prowadzenia prac technicznych w trakcie terenowych i gabinetowych badań archeologicznych i prac inwentaryzacyjno-laboratoryjnych (K_U12).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Student:
K1: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie (K_K03);
K2: bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach środowiskowych oraz popularyzatorskich (K_K04);
K3: wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech (K_K05);
K4: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawieniu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K07).
Metody dydaktyczne
- podająca: wykład z prezentacją multimedialną
- poszukująca: ćwiczeniowa, okrągłego stołu, referatu
Metody dydaktyczne podające
- wykład konwersatoryjny
- opowiadanie
- wykład problemowy
- opis
Metody dydaktyczne poszukujące
- referatu
- ćwiczeniowa
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Metody oceniania:
– kolokwium w formie testu
– aktywność
Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie
– obecności na zajęciach
– sprawdzianu pisemny (test złożony z pytań zamkniętych), oceniany w następujący sposób: niedostateczny (2) – mniej niż 50 % poprawnych odpowiedzi); dostateczny (3) – 50 %; dostateczny plus (3,5) – 60 %; dobry (4) – 70%; dobry plus (4,5) – 80 %; bardzo dobry (5) – powyżej 90%
Praktyki zawodowe
Literatura
1. Bergerbrant S. 2007. Bronze Age Identities: Costume, Con-flict and Contact in Northern Europe 1600–1300 BC, Stock-holm Studies in Archaelogy no 43, Stockholm.
2. Blumel C. 1969. Greek Sculptors at Work, London.
3. Buko A. 1990. Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław.
4. Chachlikowski P. 2013. Surowce eratyczne w kamieniarstwie społeczeństw wczesnoagrarnych niżu polskiego (iv-iii tys. przed chr.), Poznań.
5. Conophagos C., Papadimitriou G. 1986. The Metallurgy of Iron and Steel in Greece during the Classical Period, Studien zur Alten Geschichte, Bd. 1, s. 129-142.
6. Economopoulos J. N. 1996. Mining Activities in Ancient Greece from the 7th to the 1st century BC, Mining History Journal, vol. 3, 109 – 114.
7. Dekówna M. 1992. Produkcja i obróbka szkła (do XV wieku), [w:] Z dziejów techniki w dawnej Polsce, red. B. Orłowski, Warszawa, s. 379–410.
8. Economopoulos J. N. 1996. Mining Activities in Ancient Greece from the 7th to the 1st century BC, Mining History Journal, vol. 3, 109 – 114.
9. Forbes R.J. 1971. Studies in ancient technology, t. 1-8, Leiden.
10. Garbacz-Klempka A. 2018. Synteza badań archeometalurgicz-nych artefaktów z epoki brązu. Eksperymentalna rekonstrukcja stopów miedzi i technologii. Kraków.
11. Ginter B., Kowalski S. 1964. Produkcja skałek do broni palnej i jej znaczenie dla poznania krzemieniarstwa czasów przedhistorycznych, Materiały Archeologiczne, t. 5, s. 83-91.
12. Ginter B., Kozłowski J.K. 1990. Technika obróbki i typologia wyrobów krzemiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, Warszawa.
13. Grupa M. 2022. Tkaniny i wyroby tekstylne z badań archeologicznych przy Długim Targu i ul. Powroźniczej w Gdańsku, [w:] Między Długim Targiem a Powroźniczą : parcele mieszczańskie na Głównym Mieście w Gdańsku w świetle badań archeologicznych, red. K. Blusiewicz, M. Starski, Warszawa, s. 474-494.
14. Hasaki E. 2021. Potters at Work in Ancient Corinth: Industry, Religion, and the Penteskouphia Pinakes, Hesperia Supplement, vol. 51, Princeton N.J
15. Hopper RJ. 1961.The Mines and Miners of Ancient Athens. Greece and Rome, vol. 8(2), s. 138-151.
16. Hunt A. (ed.). 2016. The Oxford Handbook of Archaeological Ceramic Analysis, Oxford.
17. Kobyliński Z., 1998, Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych, Warszawa.
18. Korobkowa G. 1999. Narzędzia w pradziejach. Podstawy badań funkcji metodą traseologiczną, Toruń
19. Koukouvou A. 2017. Figurines. A Microcosmos of Clay, Thessaloniki.
20. Kruppe J. 1981. Garncarstwo późnośredniowieczne w Polsce. Wrocław
21. Kurzawska A., Sobkowiak-Tabaka I. (red.). 2021. Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań.
22. Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na ternach Polski i Zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza). Lublin
23. Majewski K. (ed.). 1975. Kultura materialna starożytnej Grecji, zarys Tom I-III, Warszawa.
24. Mirti P., Gulmini M., Perardi A., Davit P., Elia D. 2004. Tech-nology of production of red figure pottery from Attic and southern Italian workshops, Analytical and Bioanalytical Chem-istry 380, s. 712–718.
25. Małecka-Kukawka J. 2001. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej, Toruń.
26. Markiewicz M. 2014. Wytwórczość szklarska – przeobrażenia w organizacji rzemiosła i technologii produkcji szkła na ziemiach polskich w XIII–XIV/XV wieku, Archaeologia Historica Polona tom 22, s. 185-196.
27. Mirti P., Gulmini M., Perardi A., Davit P., Elia D. 2004. Technology of production of red figure pottery from Attic and southern Italian workshops, Analytical and Bioanalytical Chemistry 380, s. 712–718.
28. Mogielnicka-Urban M. 1984. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej, Warszawa.
29. Osipowicz G. 2005. Metody rozmiękczania kości i poroża w epoce kamienia w świetle doświadczeń archeologicznych oraz analiz traseologicznych, Toruń.
30. Przymorska-Sztuczka M., 2022. Gospodarka włókiennicza późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Wielkopolsce, na Kujawach i ziemi chełmińskiej, Biskupin, Biskupińskie Prace Archeologiczne nr 15.
31. Piaskowski, J. 1955. „Technologia metali w XI–XII w. w świetle książki Teofila ‘O sztukach rozmaitych ksiąg troje’”, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej 10 (3), s. 143–175.
32. Piaskowski J. 1981. Technologia dawnych odlewów artystycznych. Kraków
33. Rebay-Salisbury K., Brysbaert A., Foxhall L. 2014. Knowledge Networks and Craft Traditions in the Ancient World, London.
34. Renfrew, C., Bahn, P. 2002. Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa.
35. Stockhammer P.S., Maran J. 2017 (ed.) Appropriating Innovations. Entangled Knowledge in Eurasia, 5000–1500 BCE, Oxford–Philadelphia.
36. Tomaszewska-Szewczyk A. 2016. Mosiądz w starożytności i średniowieczu. Przyczynek do dziejów kultury materialnej. Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, T. 47, s. 7–41.
37. Maik J. (2021). Sukiennictwo w średniowiecznej Polsce. Łódź.
38. Tylecote R. F. 1987. The early history of metallurgy in Europe, London–New York.
39. Wilson A. (ed.), Flohr M. (ed.). 2020. Urban Craftsmen and Traders in the Roman World, Oxford.
|
W cyklu 2024/25Z:
1. Bergerbrant S. 2007. Bronze Age Identities: Costume, Con-flict and Contact in Northern Europe 1600–1300 BC, Stock-holm Studies in Archaelogy no 43, Stockholm.
2. Blumel C. 1969. Greek Sculptors at Work, London.
3. Buko A. 1990. Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław.
4. Chachlikowski P. 2013. Surowce eratyczne w kamieniarstwie społeczeństw wczesnoagrarnych niżu polskiego (iv-iii tys. przed chr.), Poznań.
5. Conophagos C., Papadimitriou G. 1986. The Metallurgy of Iron and Steel in Greece during the Classical Period, Studien zur Alten Geschichte, Bd. 1, s. 129-142.
6. Economopoulos J. N. 1996. Mining Activities in Ancient Greece from the 7th to the 1st century BC, Mining History Journal, vol. 3, 109 – 114.
7. Dekówna M. 1992. Produkcja i obróbka szkła (do XV wieku), [w:] Z dziejów techniki w dawnej Polsce, red. B. Orłowski, Warszawa, s. 379–410.
8. Economopoulos J. N. 1996. Mining Activities in Ancient Greece from the 7th to the 1st century BC, Mining History Journal, vol. 3, 109 – 114.
9. Forbes R.J. 1971. Studies in ancient technology, t. 1-8, Leiden.
10. Garbacz-Klempka A. 2018. Synteza badań archeometalurgicz-nych artefaktów z epoki brązu. Eksperymentalna rekonstrukcja stopów miedzi i technologii. Kraków.
11. Ginter B., Kowalski S. 1964. Produkcja skałek do broni palnej i jej znaczenie dla poznania krzemieniarstwa czasów przedhistorycznych, Materiały Archeologiczne, t. 5, s. 83-91.
12. Ginter B., Kozłowski J.K. 1990. Technika obróbki i typologia wyrobów krzemiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, Warszawa.
13. Grupa M. 2022. Tkaniny i wyroby tekstylne z badań archeologicznych przy Długim Targu i ul. Powroźniczej w Gdańsku, [w:] Między Długim Targiem a Powroźniczą : parcele mieszczańskie na Głównym Mieście w Gdańsku w świetle badań archeologicznych, red. K. Blusiewicz, M. Starski, Warszawa, s. 474-494.
14. Hasaki E. 2021. Potters at Work in Ancient Corinth: Industry, Religion, and the Penteskouphia Pinakes, Hesperia Supplement, vol. 51, Princeton N.J
15. Hopper RJ. 1961.The Mines and Miners of Ancient Athens. Greece and Rome, vol. 8(2), s. 138-151.
16. Hunt A. (ed.). 2016. The Oxford Handbook of Archaeological Ceramic Analysis, Oxford.
17. Kobyliński Z., 1998, Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych, Warszawa.
18. Korobkowa G. 1999. Narzędzia w pradziejach. Podstawy badań funkcji metodą traseologiczną, Toruń
19. Koukouvou A. 2017. Figurines. A Microcosmos of Clay, Thessaloniki.
20. Kruppe J. 1981. Garncarstwo późnośredniowieczne w Polsce. Wrocław
21. Kurzawska A., Sobkowiak-Tabaka I. (red.). 2021. Mikroprzeszłość. Badania specjalistyczne w archeologii. Poznań.
22. Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na ternach Polski i Zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza). Lublin
23. Majewski K. (ed.). 1975. Kultura materialna starożytnej Grecji, zarys Tom I-III, Warszawa.
24. Mirti P., Gulmini M., Perardi A., Davit P., Elia D. 2004. Tech-nology of production of red figure pottery from Attic and southern Italian workshops, Analytical and Bioanalytical Chem-istry 380, s. 712–718.
25. Małecka-Kukawka J. 2001. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej, Toruń.
26. Markiewicz M. 2014. Wytwórczość szklarska – przeobrażenia w organizacji rzemiosła i technologii produkcji szkła na ziemiach polskich w XIII–XIV/XV wieku, Archaeologia Historica Polona tom 22, s. 185-196.
27. Mirti P., Gulmini M., Perardi A., Davit P., Elia D. 2004. Technology of production of red figure pottery from Attic and southern Italian workshops, Analytical and Bioanalytical Chemistry 380, s. 712–718.
28. Mogielnicka-Urban M. 1984. Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej, Warszawa.
29. Osipowicz G. 2005. Metody rozmiękczania kości i poroża w epoce kamienia w świetle doświadczeń archeologicznych oraz analiz traseologicznych, Toruń.
30. Przymorska-Sztuczka M., 2022. Gospodarka włókiennicza późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Wielkopolsce, na Kujawach i ziemi chełmińskiej, Biskupin, Biskupińskie Prace Archeologiczne nr 15.
31. Piaskowski, J. 1955. „Technologia metali w XI–XII w. w świetle książki Teofila ‘O sztukach rozmaitych ksiąg troje’”, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej 10 (3), s. 143–175.
32. Piaskowski J. 1981. Technologia dawnych odlewów artystycznych. Kraków
33. Rebay-Salisbury K., Brysbaert A., Foxhall L. 2014. Knowledge Networks and Craft Traditions in the Ancient World, London.
34. Renfrew, C., Bahn, P. 2002. Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa.
35. Stockhammer P.S., Maran J. 2017 (ed.) Appropriating Innovations. Entangled Knowledge in Eurasia, 5000–1500 BCE, Oxford–Philadelphia.
36. Tomaszewska-Szewczyk A. 2016. Mosiądz w starożytności i średniowieczu. Przyczynek do dziejów kultury materialnej. Acta Universitatis Nicolai Copernici Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, T. 47, s. 7–41.
37. Maik J. (2021). Sukiennictwo w średniowiecznej Polsce. Łódź.
38. Tylecote R. F. 1987. The early history of metallurgy in Europe, London–New York.
39. Wilson A. (ed.), Flohr M. (ed.). 2020. Urban Craftsmen and Traders in the Roman World, Oxford.
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: