Budownictwo i architektura 1201-AR1-BA/1-S2

Celem zajęć jest ukazanie architektury przez pryzmat działań budowlanych człowieka, będących świadomym i planowym przekształcaniem otaczającej go przestrzeni oraz dostosowywaniem jej do potrzeb życiowych człowieka. Na podstawie reliktów archeologicznych, stanowiących pozostałości konstrukcji pojedynczych budynków, jak również złożonych przestrzennie i funkcjonalnie kompleksów budowlanych, zostaną przedstawione zmiany w technikach budowlanych, formach architektonicznych oraz planowaniu przestrzennym.
Dzieje architektury będą osadzone w konkretnym społeczno-kulturowym, przyrodniczym, a także symbolicznym kontekście. Wśród ważniejszych tematów zajęć są takie kwestie jak ewolucja technik budowlanych na przestrzeni dziejów (od czasów prehistorycznych po nowożytność), zmiany form budowlanych (omawiane pod kątem użyteczności i rozwoju przestrzennego), ewolucja sposobów projektowania, a także postrzegania i organizowania przestrzeni, jej delimitacji oraz waloryzacji (także w znaczeniu symbolicznym). Zostanie również uwzględniony wpływ nauk ścisłych np. matematyki i inżynierii stymulującej rozwój budownictwa. Ponadto zostaną omówione w szerokiej perspektywie procesy urbanizacyjne (od czasów neolitu) oraz miastotwórcze (od starożytności do czasów nowożytnych), a także zmiany w organizacji przestrzeni osadniczej z uwzględnieniem relacji centrum-zaplecze, miasto-wieś, a także tworzących się sieci powiązań w kontekście komunikacyjnym.

W cyklu 2024/25Z:

1. Techniki budowlane i style w architekturze; historia myśli architektonicznej (od Witruwiusza do współczesności);
2. Materiały budowlane (kamień, cegła, drewno, beton) i ich zastosowanie w budownictwie mieszkalnym, sakralnym i obronnym;
3. Metody produkcji i obróbki materiałów budowlanych; rozpoznawanie i rozróżnianie konstrukcji drewnianych oraz wątków kamiennych i ceglanych;
4. Historia technik budowlanych w odniesieniu do budynków drewnianych (materiał i techniki obróbki – ciesiołka) oraz murów ceglanych i kamiennych (wątki murarskie, techniki, rodzaje, sposoby fundamentowania i budowy konstrukcji murowanych, wykonywanie sklepień, planowanie architektoniczne i wymiarowanie, wykańczanie budynków (detal architektoniczny drewniany i murowany);
5. Omówienie na wybranych przykładach zagadnień związanych z początkami architektury mieszkalnej na terenie Bliskiego Wschodu i Europy; prześledzenie rozwoju, zmian wielkości i technik wznoszenia budynków od okresu paleolitu do końca średniowiecza;
6. Rozwój budownictwa związanego z miejscami kultu, pamięci lub grzebania zmarłych oraz obiektów architektury sakralnej (miejsca kultu w świecie natury, megality, świątynie, mauzolea, memuaria, kościoły, klasztory);
7. Rozwój budownictwa mieszkalnego w pradziejach, czasach antycznych i w średniowieczu (schronisko skalane, szałas, dom, willa, dwór, pałac).
8. Archeologia architektury obronnej – od kraali i grodów po nowożytne fortyfikacje ziemne i murowane.
9. Ewolucja przestrzeni mieszkalnej świeckiej oraz sakralnej w paleolicie, neolicie i epokach metali – podział i funkcja przestrzeni, sposób jej organizacji, symbolika podziału wnętrza;

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w konwersatorium – 45 godz. – konsultacje z nauczycielem – 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – przygotowanie do konwersatorium – 30 godz. – pisanie prac – 10 godz. – czytanie literatury – 20 godz. – przygotowanie do kolokwium – 15 godz. – przygotowanie do egzaminu – 25 godz. Łącznie: 150 godz. (5 punktów ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: W1: ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię stosowaną w archeologii architektury, a także teorię z historii architektury (K_W03); W2: posiada wiedzę na temat metod analizy stylów, wątków i typów rozwiązań technicznych stosowanych w architekturze pradziejowej i historycznej (K_W07); W3: posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych takich jak elementy architektury drewnianej oraz kamiennej i ceglanej z różnych epok oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania danej epoki w dziejach architektury (K_W12).

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: K1: potrafi wyszukiwać i użytkować informacje oraz samodzielnie je opracowywać, a także dyskutować o różnych aspektach dotyczących rozwoju architektury (K_U01) K2: umie samodzielnie zdobywać wiedzę w zakresie archeologii architektury i poszerzać umiejętności badawcze, a także podejmować samodzielnie działania zmierzające do rozwijania własnych (K_U03); K3: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów typów architektury, określać ich znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję, wskazać możliwości odmiennych interpretacji, stosując właściwe podejście uwzględniające nowe osiągnięcia archeologii oraz złożone metody badań (K_U05).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: U1: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji postawionego przed nim zadania (K_K01); U2: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie (K_K03); U3: wykazuje kompetentną odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K07).

Metody dydaktyczne

Metoda dydaktyczna podająca: wykład informacyjny (konwencjonalny) z prezentacją multimedialną oraz metody poszukujące: ćwiczeniowa, klasyczna problemowa, referatu.

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu
- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza w zakresie budownictwa i architektury w kulturach pradziejowych, starożytności oraz w czasach historycznych

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Bojarski

Kryteria oceniania

Metody oceniania
– kolokwium;
– aktywność – uczestnictwo w zajęciach, dyskusja w oparciu o literaturę, przygotowanie referatu.

Kryteria oceniania
– 80% obecności na zajęciach;
– zaliczenie samodzielnie przygotowanych referatów z zakresu tematycznego zajęć;
– średnia ocena ze sprawdzianu pisemnego, ocenianego w następujący sposób: niedostateczny (2) – 40% poprawnych odpowiedzi; dostateczny (3) – 60%; dostateczny plus (3,5) – 70%; dobry (4) – 80%; dobry plus (4,5) – 90%; bardzo dobry (5) – powyżej 90% poprawnych odpowiedzi.

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

1. Ault B.A., Nevett L.C. 2005. Ancient Greek Houses and Households. Chronological, Regional, and Social Diversity, Philadelphia.
2. Bateson G. 1996. Umysł i przyroda, Warszawa.
3. Bieliński B. 1985. Starożytny Bliski Wschód od początków gospodarki rolniczej do wprowadzenia pisma, Warszawa.
4. Boyd T. D. 1978. The Arch and the Vault in Greek Architecture, American Journal of Archaeology, vol. 82. 1, s. 83-100.
5. Cyrek K. 2002. Paleolityczne sposoby adaptacji jaskiń do zasiedlenia, [w:] Budownictwo i budowniczowie w przeszłości, red. A. Abramowicz, J. Maik, Łódź, s. 27–38.
6. Daniel G. 1958. Megalith builders of western Europe, London, Hutchinson.
7. Deichmann F. 1994. Archeologia chrześcijańska, Warszawa.
8. Evangelidis V. 2014. Agoras and fora: developments in the central public space of the cities of Greece during the roman period, The Annual of the British School at Athens, vol. 109, s. 335-356.
9. Filarska B. 1999. Archeologia chrześcijańska, Warszawa.
10. Fokt K. 2012, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku ku w świetle badań archeologicznych, Kraków.
11. Guerquin B. 1984. Zamki w Polsce, Wrocław.
12. Jelínek J. 1977. Domostwa i osady człowieka prehistorycznego, [w:] J. Jelínek red. Wielki atlas prehistorii człowieka, Warszawa, s. 211–274.
13. Kajzer L. 2010, Dwory w Polsce od średniowiecza do współcesności, Warszawa.
14. Koch W. 2023. Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa.
15. Kola A. 1991, Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń.
16. Kostrzewska M. 2013. Miasto europejskie na przestrzeni dziejów. Wybrane przykłady. Gdańsk.
17. Kozłowski J. K., Kozłowski S. K. 1975. Osadnictwo i obiekty mieszkalne, [w:] Pradzieje Europy od XL do IV tysiąclecia p.n.e., Warszawa.
18. Kozłowski J. K. 1999. Encyklopedia Historyczna Świata, t. 1: Prehistoria, Kraków.
19. Krzak, Z. 2001. Megality świata, Wrocław.
20. Leśniewska M. 1996. Polski dwór: wzorce architektoniczne, mit, symbol, Warszawa.
21. Müller-Wiener W. 2004. Greckie budownictwo antyczne, Warszawa.
22. Niesiołowska-Wędzka A. 1974. Początki i rozwój grodów kultury łużyckiej, Wrocław.
23. Ostrowski W. 1996 (2001). Wprowadzenie do historii budowy miast. Ludzie i środowisko, Warszawa.
24. Poliński D. 2003, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie w ziemi chełmińskiej, Toruń.
25. Poliński D. 2014, Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń.
26. Strickland M. 2010, Roman Building Materials, Construction Methods, and Architecture: The Identity of an Empire, Clemson University.
27. Tłoczek I. 1980. Polskie budownictwo drewniane, Wrocław.
28. Tobolczyk M. 2000. Narodziny architektury, Warszawa.
29. Tomana R. (red.) 2000. Sztuka romańska. Architektura – rzeźba – malarstwo, Olsztyn.
30. Tomana R. (red.) 2000. Gotyk. Architektura – rzeźba – malarstwo, Olsztyn.
31. Torbus T. 2014, Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach, Gdańsk.
32. Watkin D. 2001. Historia architektury zachodniej, Warszawa.
33. Wróbel T. 1971. Zarys historii budowy miast, Warszawa.

W cyklu 2024/25Z:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AR1-BA/1-S2 w USOSweb