Prowadzony w cyklach: 2022/23L, 2023/24L, 2024/25L

Kod ISCED: 0222

Punkty ECTS: 5

Język: polski

Organizowany przez: Instytut Archeologii (dla: Wydział Nauk Historycznych)

Neolit 1201-AR1-APN-S1

Zajęcia obejmują kilka bloków tematycznych, które uwzględniają podstawy rozumienia problematyki badawczej czasów od pojawienia się uprawy ziemi i chowu zwierząt po początki metalurgii brązu. Ukazane zostaną odmienności strukturalne funkcjonowania kultury w dobie neolitu względem kultury nowożytnoeuropejskiej. Zarysowana zostanie problematyka zmiany kulturowej i wybrane aspekty rozważań genetycznych w badaniach młodszej epoki kamienia. Zaprezentowane zostaną różne ujęcia rozumienia terminów neolit, neolityzacja i rewolucja neolityczna oraz modele teoretyczne rozprzestrzeniania się kultury neolitycznej i różnorodności jej archeologicznego obrazu. Odrębnym zagadnieniem będzie wprowadzenie do zagadnień dotyczących indoeuropeizacji Europy. Obszerny blok tematyczny poświęcony zostanie przemianom kulturowym w neolicie, począwszy od pierwszych kultur agrarnych na Bliskim Wschodzie, poprzez początki neolityzacji Europy po neolityzację Europy Środkowej. W bloku tym omówione też zostaną ogólne problemy związane z tzw. eneolitem oraz problematyka występowania zbieraczy i łowców w dobie neolitu (kontynuacja mezolitu oraz tzw. subneolit) oraz ich relacje ze wspólnotami rolniczo-hodowlanymi. W ramach wykładu omówione też zostaną wybrane przykłady różnych ujęć i koncepcji dotyczących struktury organizacji społecznej grup wczesno rolniczych.

W ramach konwersatorium przedyskutowane zostaną wybrane problemy szczegółowe dotyczące problematyki badawczej młodszej epoki kamienia. Podstawą do dyskusji będą zadane fragmenty literatury.

Tematy zajęć laboratoryjnych:
NEOLIT

Laboratorium
Prowadzący: dr Kamil Adamczak
dyżur: wt. 10-12 i cz. 12-13 (pok. 126)
e-mail: adamczak@umk.pl
Teams: adamczak@o365.umk.pl

Laboratorium jest przedmiotem obowiązkowym, a uzyskanie pozytywnej oceny warunkiem przystąpienia Państwa do egzaminu z przedmiotu „NEOLIT” (wykład).

Sposób zaliczenia laboratorium

1. Obecność na zajęciach

Wymagana jest obecność na zajęciach

Dopuszczalne są dwie nieobecności, pozostałe należy usprawiedliwić

Sześć lub więcej nieobecność będzie traktowana indywidualnie.

Osoby z Indywidulaną Organizacją Studiów (IOS) proszę o zgłoszenie tego faktu jak najszybciej.

2. Aktywny udział w zajęciach

Każdy student jest zobowiązany do przygotowania dwóch zagadnień z tematyki zajęć i przedstawienia go ustnie na konwersatorium (WYSTĄPIENIE x 2).

Rekomendowana jest znajomość prac wykraczających poza literaturę obowiązkową.

Nieobecności na zajęciach, na których planowana była prezentacja będzie skutkowało zadaniem dodatkowej pracy pisemnej.

3. Kolokwia

Będą przeprowadzone dwa kolokwia. Pytania w formie opisowej i testowej będą dotyczyć omawianych na zajęciach zagadnień i nie będą wykraczać poza literaturę, wykorzystywaną podczas zajęć.

Ocen pozytywnych nie można poprawiać. Ocenę „2” poprawiacie Państwo do skutku.

Podstawą pozytywnego zaliczenia laboratorium są:
- obecności na zajęciach,
- aktywny udział w zajęciach (w tym 2x prezentacja zagadnienia)
- pozytywne oceny z kolokwiów;

Aktywność na zajęciach wpłynie na podniesienie
oceny końcowej z laboratorium

WAŻNE JEST ABYŚCIE PAŃSTWO PRZYCHODZILI NA ZAJĘCIA PRZYGOTOWANI, CZYTALI ZALECANE MATERIAŁY DO POSZCZEGÓLNYCH TEMATÓW.
LITERATURA BĘDZIE PODAWANA NA BIEŻĄCO DO KAŻDYCH ZAJĘĆ.

ZAŁOŻĘ ODRĘBNĄ GRUPĘ NA TEAMSIE
GDZIE BĘDĘ ZAMIESZCZAŁ INFORMACJE O ZAJĘCIACH ORAZ MATERIAŁY
ORAZ BĘDZIEMY MOGLI SIĘ SWOBODNIE KOMUNIKOWAĆ

Z A G A D N I E N I A

1. Neolit, neolityzacja, rewolucja neolityczna. Próba zdefiniowana epoki pierwszych rolników
2. Udomowienie zwierząt i roślin. Schyłek epipaleolitu i neolit preceramiczny na Bliskim Wschodzie
3. Stanowisko Göbekli Tepe
4. Początki tradycji wytwarzania naczyń na obszarze „Starego Świata” oraz zagadnienie rozprzestrzeniania się tradycji garncarskich na kontynencie europejskim
5. Neolityzacja Europy a kwestia pochodzenia języka Praindoeuropejskiego (tzw. koncepcja analtolijska Colina Renfrew)
6. Lądem i morze. Kolonizacji Europy przez rolników (Grecja, Płw. Bałkański oraz neolit typu Impresso-Cardium)
7. Kultura ceramiki wstęgowej rytej w zasięgu europejskim
8. Stabilizacja osadnictwa społeczności wczesnorolniczych w Europie środkowej i wschodniej (kultura brzesko-kujawska i kultura Cucuteni-Trypole)
9. Koncepcja „drugiej rewolucji wytwarzania” A. Sherratta i jej krytyka + pojęcie eneolitu
10. Monumentalne grobowce i monumentalne cmentarzyska w neolicie europejskim
11. Górnictwo krzemienia w neolicie europejskim. Wybrane przykłady kopalń:
Defensola A (Włochy), Grimes Graves (Wlk. Brytania), Krzemionki Opatowskie (Polska)
12. Kultura pucharów lejkowatych w Europie
13. Subneolit: Społeczności rybacko-zbieracko-łowieckie
14. Kurhan, pasterstwo, koczownictwo. Krąg kultur z ceramiką sznurową w Europie.
15. Kultury synkretyczne w schyłku młodszej epoki kamienia

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w zajęciach – 15 godz. (wykład) + 30 godz. (laboratorium), łącznie 45 godz. – konsultacje z nauczycielem akademickim – 10 godz. (wykład) + 20 godz. (laboratorium), łącznie 30 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – przygotowanie do laboratorium – 20 godz. – czytanie literatury – 20 godz. – przygotowanie do kolokwium i egzaminu – 35 godz. Łącznie: 150 godz. (5 punkty ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: – zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii młodszej epoki kamienia (K_W02); Student: – ma uporządkowaną wiedzę z zakresu archeologii młodszej epoki kamienia (K_W04); – ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii neolitu z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi (K_W05); – ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie badań nad młodszą epoką kamienia (K_W06); – posiada podstawową wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania młodszej epoki kamienia (K_W12).

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: – potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod (K_U01); – potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury, właściwych dla młodszej epoki kamienia oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich treści i znaczeń, w tym przynależności kulturowo-chronologicznej oraz funkcji (K_U05); – posiada umiejętności merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków (K_U06).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: – rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie (K_K01); – potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K_K03); – prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (K_K04); – wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego (K_K07); – wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy i w sprzeciwianiu się instrumentalizacji archeologii przez grupy narodowe, społeczne, religijne i polityczne (K_K09).

Metody dydaktyczne

- podająca: pogadanka z prezentacją multimedialną, wykład z prezentacją multimedialną - poszukująca: referatu, obserwacji

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu
- obserwacji

Rodzaj przedmiotu

kanon (atrybut wycofany)

Wymagania wstępne

Brak.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023/24L:

Kamil Adamczak

W cyklu 2024/25L:

Kamil Adamczak

W cyklu 2022/23L:

Kamil Adamczak
Stanisław Kukawka

Kryteria oceniania

Wykład:
Metod oceniania:
- praca pisemna na wybrany temat

Laboratorium”
Metody oceniania:
– kolokwium;
– aktywność;

Kryteria oceniania:
zaliczenie na ocenę na podstawie
– obecności na zajęciach;
– sprawdzian pisemny, oceniany w następujący sposób: niedostateczny (2) – mniej niż 25 pkt (50%); dostateczny (3) – 26–30 pkt (51–60%); ocena dostateczna plus (3,5) – 31–55 pkt (61–70%); ocena dobra (4) – 36–40 pkt (71–80%); ocena dobra plus (4,5) – 41–45 pkt (81–90%); ocena bardzo dobra (5) – 46–50 (91–100%).

Literatura

Bieliński P., Starożytny Bliski Wschód, Warszawa 1985,
Buchowski M., Burszta W., O założeniach interpretacji antropologicznej, Poznań 1991,
Clark J.D., Prahistoria Afryki, Warszawa 1978,
Czerniak L., Wczesny i środkowy neolit na Kujawach (5400-3650 p.n.e.), Poznań 1994,
Encyklopedia Historyczna Świata, Prehistoria, t.1, red. J.K. Kozłowski, Kraków 1999,
Jankowska D., Społeczności strefy południowo-zachodniobałtyckiej w dobie neolityzacji, Poznań 1990,
Jażdżewski K., Pradzieje Europy Środkowej, 1981.
Kruk J., Milisauskas S., Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Kraków 1999,
Kukawka S., Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego, Toruń 1997,
W. Hensel, T. Wiślański (red.), Prahistoria ziem polskich, t. II, Neolit, 1979,
Nowak M., Drugi etap neolityzacji ziem polskich, 2009,
Renfrew C., Archeologia i język. Łamigłówka pochodzenia Indoeuropejczyków, 2001,
Rzepecki S., Społeczności środkowoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach, Poznań 2004,
Wiślański T., Podstawy gospodarcze plemion neolitycznych w Polsce północno-zachodniej, 1969.
Włodarczak P. (red.) Past Societies. 5500-2000 BC. Warszawa 2017.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AR1-APN-S1 w USOSweb