Archeologia stanowisk podmokłych z późnej epoki brązu i wcze-snej epoki żelaza 1201-AR1-APASPBZ-S2

Konwersatorium obejmuje zagadnienia z zakresu archeologii pradziejowej, odnoszące się do znalezisk odkrywanych w środowiskach bagiennych i torfowych. Pod względem chronologicznym są to materiały źródłowe europejskiego kręgu kultur pól popielnicowych i cywilizacji halsztackiej z późnej epoki brązu i początku epoki żelaza. Historia ich odkrywania sięga co najmniej połowy XIX stulecia, ale nowoczesne metody badawcze tych specyficznych znalezisk w zakresie procedur wetland archaeology pojawiły się dopiero w drugiej połowie minionego stulecia. Metodologia w tym zakresie ulega obecnie szybkiemu rozwojowi, co prowadzi do znaczącego poszerzenia zakresu poznawczego znalezisk bagiennych. Podczas zajęć poruszane są zagadnienia terminologiczne i metodologiczne z zakresu procedur archeologii mokrej, paleobotaniki, dendrologii i dendrochronologii. Dzięki temu student zyskuje wiedzę na temat współczesnych możliwości badawczych w zakresie archeologii mokrej. Podczas konwersatorium prezentowane są wybrane osiedla i inne znalezisk "mokre" ludności kręgu kultur pól popielnicowych, w tym kultur łużyckiej i kultury kurhanów zachodniobałtyjskich. Osobne miejsce w ofercie dydaktycznej konwersatorium zajmuje problematyka ofiar bagiennych kręgu nordyjskiego w północnej części Europy.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w konwersatoriach – 15 – konsultacje z nauczycielem akademickim – 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: np. – przygotowanie do konwersatorium – 8 – pisanie prac, projektów – 5 – czytanie literatury – 10 – przygotowanie do kolokwium – 10 – przygotowanie do zaliczenia na ocenę – 10 Łącznie: 60 godz. ( punkty 2 ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

Student: W01: ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej; W02: zna pojęcia i terminologię stosowaną na gruncie archeologii, w tym zwłaszcza nauk pokrewnych - przyrodniczych (K_W02); W03: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę obejmującą terminologię, teorię i metodologię z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla archeologii; W04: ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę prowadzącą do specjalizacji, a także szczegółową wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej zwłaszcza w odniesieniu do archeologii podwodnej, archeologii środowiskowej (bioarcheologii) W05: ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku z innymi dziedzinami obszaru albo obszarów, które składają się na studiowany kierunek, takich jak: archeologia środowiskowa (bioarcheologia), archeologia podwodna, archeologia „mokra”; W07: posiada wiedzę na temat metod analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz odpowiednich dla studiowanego kierunku; W09: ma ugruntowaną wiedzę z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego; W12: posiada wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania danej epoki w dziejach ludzkości.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod, oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy; U03: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować samodzielnie działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową; U05: potrafi przeprowadzić krytyczną analizę różnych rodzajów wytworów kultury, określać ich treść i znaczenie, w tym przynależność chronologiczno-kulturową oraz funkcję, wskazać możliwości odmiennych interpretacji właściwych dla studiowanej dyscypliny, stosując oryginalne podejścia uwzględniające nowe osiągnięcia archeologii wraz z zastosowaniem złożonych metod; U06: posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem własnych poglądów oraz poglądów innych autorów, formułowania wniosków oraz tworzenia syntetycznych podsumowań; U08: potrafi porozumiewać się, w języku polskim i nowożytnym języku obcym, ze specjalistami w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz dziedzin nauki i dyscyplin naukowych pokrewnych oraz niespecjalistami, z wykorzystaniem różnych narzędzi i technik komunikacyjnych, a także popularyzować wiedzę o wytworach kultury, archeologii i instytucjach zajmujących się nimi; U09: posiada pogłębione umiejętności poprawnego redagowania, komentowania i opatrywania przypisami konstruowanych tekstów, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk historycznych i obszarów, z których czerpie archeologia; U012: posiada pogłębione umiejętności prowadzenia prac technicznych w trakcie terenowych i gabinetowych badań archeologicznych i prac inwentaryzacyjno-laboratoryjnych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student: K03: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i propaguje ją w społeczeństwie; K04: bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach środowiskowych oraz popularyzatorskich; K05: wykazuje niezależność i samodzielność w formułowaniu poglądów, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech; K07: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawieniu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej.

Metody dydaktyczne

- poszukująca, ćwiczeniowa, okrągłego stołu, referatu

Wymagania wstępne

Podstawowa wiedza na temat prahistorii Europy w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Gackowski

Kryteria oceniania

Metody oceniania:
– kolokwium z konwersatorium;
– aktywność – uczestnictwo w zajęciach, przygotowanie referatu.
Kryteria oceniania:
– 80% obecności na zajęciach;
– zaliczenie samodzielnie przygotowanych referatów z zakresu tematycznego zajęć;
– ocena z pisemnego sprawdzianu nt. problematyki konwersatorium oceniane w następujący sposób: niedostateczny (2) – 40% poprawnych odpowiedzi; dostateczny (3) – 60%; dostateczny plus (3,5) – 70%; dobry (4) – 80%; dobry plus (4,5) – 90%; bardzo dobry (5) – powyżej 90% poprawnych odpowiedzi.

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Gackowski J. et al., 2024. The Sacred Lake Project: preliminary findings from the Lusatian site of Papowo Biskupie, Poland, Antiquity, 1-9.
Gackowski J. 2017. Osiedla nawodne kultury kurhanów zachodniobałtyjskich w krajobrazie naturalnym i kontekście kulturowym Północno-Wschodniej Polski, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1(295), 3-22.
Bergerbrant S. 2007. Bronze Age Identities: Costume, Conflict and Contact in Northern Europe 1600–1300 BC, Stockholm Studies in Archaelogy no 43, Stockholm.
Brzeziński W. 1992. Recent developments in wetland archaeology in Poland, /w:/ The Wetland Revolution in prehistory, Exeter, ed. B. Coles, s. 73-79.
Bukowski Z. 1982. Osiedle otwarte kultury łużyckiej w Grzybianach, woj. legnickie w świetle dotychczasowych badań, /w:/ Pamiętnik Muzeum Miedzi I, s. 13-29.
Coles B., 1992. Introduction: The wetland revolution in prehistory, /w:/ The Wetland Revolution in Prehistory, ed. B. Coles, Exeter, s. 1-4.
Coles J., M. 1990. Waterlogged wood, London.
Coles J., Coles B. 1992. The wetland revolution: a natural event, /w:/ The Wetland Revolution in Prehistory, ed. B. Coles, Exeter, s. 147-153;
Dąbrowski J. 2009. Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej, Warszawa.
Gackowski J., 1996. Osiedla nawodne kultury kurhanów zachodniobałtyjskich. Niektóre współczesne możliwości poznawcze a dotychczasowe interpretacje, /w:/ Concordia. Studia ofiarowane Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w 65 rocznicę urodzin, Warszawa, red. W. Nowakowski, s. 57-79.
Gackowski J. 2007. Niektóre problemy archeologicznej prospekcji stanowisk "mokrych" (na marginesie doświadczeń terenowych, nabytych podczas badań kilku osiedli obronnych i nawodnych I tysiąclecia p.n.e.), Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego, Warszawa, red. L. Bakalarska, s. 145-164;
Grossman A. 2006. Rozwiązania konstrukcyjne osady obronnej kultury łużyckiej w Biskupinie - standardy czy nowości?, /w:/ Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza w Europie Środkowej, Biskupin-Wrocław, red. B. Gediga, W. Piotrowski, s. 91-124;
Hoffmann M. J. 2000. Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Olsztyn.
Lityńska-Zając, K. Wasylikowa 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych, Poznań (s. 159-181).
Menotti F., 2012. Wetland Archaeology and Beyond. Theory and Practice, Oxford.
Ostoja-Zagórski J., 1990. Osada halsztacka w Żędowie, gm. Szubin, woj. bydgoskie na tle osadnictwa w mikroregionie Sobiejuchy, Komunikaty Archeologiczne V, s. 5-38;
Piotrowski W., 1999. Archeologia i drewno mokre. Wprowadzenie do tematu, /w:/ Drewno archeologiczne. Badania i konserwacja, Biskupin-Wenecja, red. L. Babiński, s. 29-48;
Polcyn M., 1991. Podwodne warstwy kulturowe - problem definicji, Studia Lednickie, t. II, Poznań.
Pydyn A., Gackowski J. 2011. Wetland Archaeology of the Late Bronze Age and the Early Iron Age Settlements from Poland, /w:/ Wetland Settlements of the Baltic. A prehistoric perspective, Vilnius, ed. E. Pracenaite, s. 133-150.
Rembisz A., 2011. Znaleziska zwłok ludzkich z młodszej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w bagnach północnej strefy Europy Środkowej i Północnej, /w:/ Archeologia epok brązu i żelaza. Studia i materiały, t. 2, Toruń, red. J. Gackowski, s. 9-48.
Schoebel G., 2006. Die "Wasserburg Buchau" - eine Ufersiedlung der Spaetbronzezeit am Federsee, /w:/ Z badań nad osadnictwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, Kraków, red. W. Blajer, s. 205-218.
Soldenhoff B. 1995. Czynniki wpływające na stan zachowania drewna zanurzonego w wodzie, /w:/ Archeologia podwodna jezior Niżu Polskiego, Toruń, red. A. Kola, A. Sosnowska, J. Gackowski, s. 191-198.
Studies in the Lake Dwellings of the West Baltic Barrow Culture. 2000, red. A. Kola, A. Sosnowska, Toruń.
The Oxford Handbook of Wetland Archaeology. 2012. Oxford, ed. F. Menotti, A. O'Sulllivan.
Tobolski K. 1995. Możliwości poznania przeszłości na podstawie badań paleoekologicznych osadów jeziornych, /w:/ Archeologia podwodna jezior Niżu Polskiego", Toruń, red. A. Kola, A. Sosnowska, J. Gackowski, s. 157-164;
Tobolski K. 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych, Warszawa 2000.
Ważny T. 2001. Dendrochronologia obiektów zabytkowych w Polsce, Gdańsk.
Wilke G. 1988. Studia nad nawodnymi formami osiedli mieszkalnych w kulturach pradziejowych i średniowiecznych Europy, Toruń.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AR1-APASPBZ-S2 w USOSweb