Ćwiczenia terenowe 1201-AR-CT-S2

Celem ćwiczeń terenowych jest przygotowanie studentów do samodzielnego prowadzenia badań terenowych po zakończeniu studiów. Niezbędne będzie zatem zapoznanie ich z całością procedur badawczych odmiennych dla różnych stanowisk archeologicznych, zależnych również od warunków środowiskowych i specyfiki danego stanowiska. W ramach ćwiczeń terenowych studenci zobowiązani będą do czynnego i świadomego uczestnictwa we wszystkich pracach terenowo-gabinetowych realizowanych na każdym etapie badań wykopaliskowych, począwszy od eksploracji nawarstwień kulturowych, ich dokumentację, zarówno graficzną, opisową i pomiarową, a na inwentaryzacji materiałów źródłowych kończąc.
Zestaw zadań powierzonych każdej osobie odbywającej ćwiczenia terenowe zostanie odpowiednio dopasowany do jego umiejętności i predyspozycji oraz poszerzony o kolejne elementy procedury badawczej, związane z opisywaniem stratygrafii, interpretacją odkrytych reliktów, współdecydowania o sposobach eksploracji i dokumentacji oraz możliwość interpretowania odkrytych nawarstwień kulturowych, pozostałości obiektów osadniczych i innych działań człowieka w przeszłości. Szczegółowy program ćwiczeń terenowych jest ustalany przez kierującego badaniami i opiekuna ćwiczeń terenowych, zgodnie z ogólnymi zadaniami i przy uwzględnieniu specyfiki badanego stanowiska oraz zastosowanych metod i strategii badawczych. Ostatecznym efektem ćwiczeń terenowych powinno być nabycie nowych umiejętności i pogłębienie tych podstawowych, niezbędnych do właściwego, zgodnego z zasadami metodyki badań terenowych oraz przepisami BHP prowadzenia i dokumentowania różnego rodzaju archeologicznych prac terenowych. Na tym etapie studiów studenci powinni posiadać umiejętność formułowania celu i założeń badań terenowych, umieć określić zakres prac oraz uzasadnić konieczność użytych metod i technik oraz narzędzi. Powinni umieć samodzielnie prowadzić czynności pomiarowe z użyciem koniecznego w takich sytuacjach sprzętu, znać podstawowe metody geodezyjne. Na poszczególnych etapach badań powinni potrafić wykonywać dokumentację rysunkową oraz fotograficzną nawarstwień i obiektów kulturowych, decydować o potrzebie pobrania prób do badań specjalistycznych, wykonywać czynności inwentaryzacyjne materiałów źródłowych (selekcja, opis i klasyfikacja), prowadzić dokumentację opisową (dziennik badań), kwestionariusze badawcze, inwentarze. Potwierdzeniem nabytych umiejętności powinno być również umiejętność samodzielnego raportowania wykonywanych codziennych czynności oraz podsumowania wyników badań w formie sprawozdania z badań. Ważnym elementem ćwiczeń terenowych jest możliwość pracy zespołowej w różnych ekspedycjach, a także w różnych warunkach oraz ponoszenie odpowiedzialności za powierzone zadania. Współdziałanie oraz wynikająca z tego potrzeba współdecydowania w zakresie przyjętych procedur, stosowanych metod i używanych narzędzi jest niezbędna dla nabycia przez studenta umiejętności organizacji pracy na stanowisku oraz właściwych kompetencji społecznych, w tym także umiejętności kierowania zespołem ludzi.
Szczegółowy zakres zasadniczych procedur i czynności zaplanowanych w ramach ćwiczeń terenowych na drugim stopniu studiów przedstawia się następująco:
• tyczenie wykopów;
• prowadzenie eksploracji nawarstwień kulturowych w obrębie wytyczonych wykopów z wykorzystaniem właściwych technik i narzędzi;
• samodzielne odsłonięcie nawarstwień kulturowych oraz sporządzanie dokumentacji archeologicznej (rysunkowej – jednobarwnej i kolorowej), fotograficznej oraz opisowej z wykorzystaniem gotowych kwestionariuszy;
• wykonywanie pomiarów długości oraz pomiarów sytuacyjno-wysokościowych w obrębie wykopu, a także stanowiska z wykorzystaniem różnych narzędzi pomiarowych (dalmierz, niwelator, tachimetr itp.);
• pobieranie materiału źródłowego, w tym również przeznaczonego do badań specjalistycznych (datowania radiowęglowego, badań palebotanicznych, fosforanowych, dendrochronologicznych, kopalnego DNA itp.);
• inwentaryzacja i opis materiałów masowych oraz wydzielonych, pozyskanych w trakcie prac terenowych;
• udział w pracach zabezpieczających, inwentaryzacyjnych, magazynowych i wstępnych czynności konserwatorskich przeprowadzanych na przedmiotach pozyskanych w trakcie badań wykopaliskowych;
• wykonanie prac porządkowych po zakończeniu badań na stanowisku, w tym zasypanie wykopów, uprzątnięcie terenu i przywrócenie jego pierwotnego stanu;
• udział w pracach gabinetowych, w tym sporządzania dokumentacji opisowej, inwentarzy, dziennika badań i raportów.

Na każdym etapie prac terenowych działania studenta będą podlegać ocenie. Na łączną notę wpływ będą miały takie elementy jak staranność i dokładność wykonywanych czynności, osobiste zaangażowanie, przestrzeganie zaleceń prowadzącego badania oraz przepisów BHP, umiejętność pracy zespołowej, współdziałanie w wykonywaniu czynności wymagających pracy wielu osób, wykazywanie zainteresowania realizowanymi zadaniami, dbałość o powierzone narzędzia i sprzęt badawczy.
Potwierdzeniem realizacji postawionych zadań i stopnia ich opanowania będzie dziennik karta pracy z wyszczególnionymi zadaniami, których prawidłowe wykonanie zostało ocenione przez prowadzącego ćwiczenia terenowe.