Relacje interkulturowe w młodszej epoce kamienia 1201-APR-RIMEK-S1

Celem zajęć jest poznanie kluczowych modeli relacji interkulturowych, charakteryzujących społeczności młodszej epoki kamienia. Początkowy blok konwersatorium poświęcony jest kategoriom i terminom z zakresu antropologii kultury, opisującym postrzeganie obcości oraz kontakty międzygrupowe wśród społeczności wczesnotradycyjnych. Na zajęciach zostaną przedyskutowane kategorie „swój-obcy”, „ludzie-nieludzie”, obcość oraz wybrane terminy, takie jak: akulturacja, asymilacja, dyfuzja, konflikt kulturowy, szok kulturowy, „warfare”, wymiana, zderzenie kultur, anomia. Dalsza część zajęć poświęcona jest analizie literatury archeologicznej, w których zastosowano powyższe terminy do charakterystyki relacji ugrupowań wczesnorolniczych w Europie i na Bliskim Wschodzie. Student powinien zdobyć ogólną orientację w zakresie rozumienia mechanizmów i złożoności relacji międzygrupowych w pradziejach, oraz umieć ocenić i zastosować poszczególne z nich do charakterystyki zjawisk społeczno-kulturowych w epoce neolitu.

Problemy szczegółowe omawiane na zajęciach:
- Kategoria „swój–obcy”, „ludzie-nieludzie”. Postrzeganie obcości wśród wspólnot wczesnotradycyjnych i jej znaczenie w rozumieniu relacji międzygrupowych w pradziejach
- Pojęcia i modele antropologiczne w badaniach kontaktów międzygrupowych: akulturacja, asymilacja, dyfuzja, konflikt kulturowy, szok kulturowy, warfare, wymiana, zderzenie kultur
- Relacje społeczności mezolitycznych i wczesnoneolitycznych w Europie. Horyzont rozwoju społeczności o tradycjach „wstęgowych”
- Relacje społeczności zbieracko-łowickich i wczesnorolniczych w Europie. Horyzont rozwoju społeczności „postwstęgowych”
- „Działania wojenne” w ujęciu antropologii kulturowej i przesłanki archeologiczne do studiów nad zjawiskiem „warfare" w epoce neolitu
- Surowce i wytwory „egzotyczne”: w kręgu wymiany międzygrupowej
- Kwestia pochodzenia ceramiki pasmowo-grzebykowej w zespołach kultury pucharów lejkowatych i dyskusja nad relacjami interkulturowymi w neolicie ziem polskich. Studium przypadku
- Import a naśladownictwo. Wyznaczniki kontaktów interkulturowych na przykładzie zjawisk późnego neolitu

Efekty uczenia się - wiedza

– zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii młodszej epoki kamienia, w tym szczególnie w rozpoznawaniu relacji interkulturowych (K_W02); – ma uporządkowaną wiedzę z zakresu archeologii młodszej epoki kamienia, zwłaszcza w aspekcie poznawania relacji interkulturowych (K_W04); – ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii neolitu z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza z zakresu szeroko rozumianej antropologii kulturowej i teorii kultury (K_W05); – ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie badań nad młodszą epoką kamienia, zwłaszcza w zakresie badań nad relacjami społecznymi i interkulturowymi (K_W06); – posiada podstawową wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych oraz innych wytworów kulturowych człowieka, przydatnych dla poznania relacji społecznych i interkulturowych w młodszej epoce kamienia (K_W12).

Efekty uczenia się - umiejętności

– potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod (K_U01); – potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury, właściwych dla poznania relacji kulturowych w młodszej epoce kamienia oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich treści i znaczeń (K_U05); – posiada umiejętności merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków (K_U06).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

– rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie (K_K01); – potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (K_K03); – prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu (K_K04); – wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego (K_K07); – wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy i w sprzeciwianiu się instrumentalizacji archeologii przez grupy narodowe, społeczne, religijne i polityczne (K_K09).

Metody dydaktyczne

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy
- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu
- studium przypadku
- klasyczna metoda problemowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody integracyjne
- metody wymiany i dyskusji
- metody oparte na współpracy
- metody służące prezentacji treści

Wymagania wstępne

Zaliczenie z wykładu i labolatorium "Neolit"

Koordynatorzy przedmiotu

Kamil Adamczak

Kryteria oceniania

Aktywne uczestnictwo w zajęciach; prezentacja; dyskusja w oparciu o literaturę; praca zespołowa w grupach (2)3-osobowych – przygotowanie posteru o tematyce relacji międzykulturowych w młodszej epoce kamienia

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

- E. Nowicka Świat kultury – Świat człowieka, Warszawa 2007.
- E. Staszczak (red.) Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, Warszawa 1987.
- Z. Benedyktowicz, D. Markowska, O niektórych problemach identyfikacji kulturowej w procesie porozumiewania się, „Etnografia Polska”, t. 23, z. 2 (1979), s. 206-236.
- A.P. Kowalski Dar, import i obcość. Szkic z prahistorycznej etnologii kontaktu kulturowego, [w:] S. Kukawka red. Szkice prahistoryczne. Źródła – Metody – Interpretacje, Toruń 1999, s. 13-42.
- P. Allard, The Mesolithic-Neolithic transition in the Paris Basin: a review, “Proceedings of the British Academy”, t. 144 (2007), s. 211-223.
- J. Małecka-Kukawka, O mezolicie, neolicie i krzemieniu czekoladowym, [w:] W. Borkowski, J. Libera, B. Sałacińska, S. Sałaciński red., Krzemień czekoladowy w pradziejach : materiały z konferencji w Orońsku, 08-10.10.2003, Warszawa-Lublin 2008, s. 188-202.
- J. Małecka-Kukawka, „Gospodarka” surowcami krzemiennymi wśród społeczności wczesnorolniczych ziemi chełmińskiej z perspektywy teorii wymiany społecznej [w:] L. Czerniak red. Neolit i wczesna epoka brązu na ziemi chełmińskiej, Grudziądz 1994, s. 37-50.
- T. Buliński, A. Kairski (red.), Sny, trofea, geny i zmarli. „Wojna” w społeczeństwach przedpaństwowych na przykładzie Amazonii, Poznań 2007.
- J. Christiansen, Warfare in the European Neolithic, „Acta Archaeologica”, t. 75 (2007), s. 129-156.
- J. Terberger, S. Harz, J. Kabaciński, Late hunter-gatherer and early farmer contacts in the southern Baltic – a discussion [w:] H. Glørstad, Ch.Prescott red., Neolithisation as if the history mattered, Lindome (2009), s. 257-297.
- P. F. Biehl, Y. Y.Ya. Rassmakin (red.), Import and Imitation in Archaeology, Schriften des Zentrums für Archäologie und Kulturgeschichte des Scwarzmeerraum, t. 11, 2007.
- A. Kośko, Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejowatych. Grupa mątewska, Poznań 1981.
- A. Kośko, W kręgu pewnej niedokończonej dyskusji, „Fontes Archeological Ponsaniensis”, t. 45 (2010), s. 11-18.
- S. Kukawka, Kultura pucharów lejkowatych na ziemi chełmińskiej w świetle źródeł ceramicznych, Toruń 1991.
- S. Kukawka, Naczynia z pasmową ornamentyką grzebykową na Niżu Polskim : próba weryfikacji kulturowo-chronologicznej, „Fontes Archeological Ponsaniensis”, t. 45 (2010), s. 19-30.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-APR-RIMEK-S1 w USOSweb