Kamienne i kościane źródła z epoki kamienia 1201-APR-KKZEK-S1

Zajęcia rozpoczną się od szczegółowego omówienia wszelkich zagadnień dotyczących kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia:
- Typy źródeł
- Gdzie możemy znaleźć, jakie sedymenty sprzyjają zachowaniu
- Jakimi metodami możemy je badać
- Jakimi metodami możemy je datować
- Zasięgi i możliwości tych datowań

Kolejne ważne zagadnienie dotyczyć będzie surowców krzemiennych, jako ważnego elementu do poznania źródła
- Rodzaje skał krzemionkowych
- Właściwości skał (obróbka termiczna)
- Rodzaje złóż i sposoby pozyskiwania surowca (narzutowe, zwietrzeliskowe, kopalne)

Wyroby krzemienne epoki kamienia w świetle wybranych metod badawczych
- Podstawowe pojęcia
- Charakterystyka obiektu kamiennego (obserwacja stanu powierzchni, rodzaje stanu powierzchni (naturalne, zmienione przez człowieka), ślady opraw, umocnień, zdobień, działania podepozycyjne)
- Obróbka kamienia (metody i techniki łupania, rdzeniowanie, produkty debitażu, metody debitażu, kształtowanie, retuszowanie, orientacja narzędzi, techniki specjalne i ich produkty)

Wyroby krzemienne epoki kamienia w świetle wybranych metod badawczych
- Typologia i jej znaczenie,
- Dynamiczne klasyfikacje (sekwencje operacji, łańcuchy operacyjne), Metoda składanek
- Podejście funkcjonalne i model redukcji
- Modyfikacje podczas użytkowania

Kolejny dział podejmie zagadnienia związane ze źródłami kamiennymi
- Rodzaje skał nie krzemionkowych wykorzystywanych w epoce kamienia
- Metody obróbki
- Rodzaje źródeł (przedmioty użytkowe, broń, sztuka, ozdoby)

Analiza funkcjonalna, traseologiczna i zastosowanie dla badań nad narzędziami kamiennymi kościanymi
- Ślady
- Rodzaje
- Metoda
- Zastosowanie dla kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia

Kolejny dział dotyczyć będzie źródeł kościanych
- Typy stanowisk w oparciu o źródła kościane (przyrodnicze, miejsce uboju, miejsce obróbki)
- Kości zwierzęce jako źródło rekonstrukcji świata otaczającego człowieka w epoce kamienia
- Gatunki zwierząt i rodzaje kości najczęściej wykorzystywane do obróbki w epoce kamienia

Typologia i techniki obróbki przedmiotów kościanych
- Rodzaje narzędzi kościanych
- Typologie narzędzi kościanych
- Techniki obróbki narzędzi kościanych
- Narzędzia w poszczególnych okresach epoki kamienia

Kość jako produkt do wytwarzania przedmiotów sztuki, ozdób i innych
- Omówienie przykładów z paleolitu górnego
- Omówienie przykładów z paleolitu schyłkowego
- Omówienie przykładów z mezolitu
- Omówienie przykładów z neolitu

Rezydua organiczne i nieorganiczne odkrywane na przedmiotach z surowców kamiennych i kostnych w badaniach nad gospodarką społeczności prehistorycznych: metoda, rodzaje i zastosowanie dla kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia

Archeologia eksperymentalna jako naukowa metoda badań nad kamiennymi i kościanymi źródłami z epoki kamienia: metoda, możliwości i zastosowanie dla kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia

Sposoby dokumentacji kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia
- metody terenowe (metody eksploracji, metody dokumentacji, sposoby zabezpieczania)
- metody gabinetowe (określenie typologii, technologii, składanki, rysowanie, fotografowanie, opracowanie w programach graficznych, bazy danych, planigrafie)

Ostatni dział poświęcony będzie zajęciom praktycznym z dokumentacji krzemiennych, kamiennych i kościanych źródeł, za pomocą dokumentacji cyfrowej - fotografii w teorii i praktyce.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w zajęciach – 30 godz. – konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – czytanie literatury – 10 godz.; – przygotowanie do sprawdzianu pisemnego – 15 godz. Łącznie: 60 godz. (2 punkty ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

- ma zaawansowaną wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii prahistorycznej w systemie nauk oraz specyfice i metodologii przedmiotu: Kamienne i kościane źródła z epoki kamienia (K_W01); - zna pojęcia i terminologię stosowane w archeologii prahistorycznej, przede wszystkim z technologią kamienia łupanego, technikami obróbki surowca kamiennego, a także metodami debitażu (K_W02); - ma zaawansowaną wiedzę metodologiczną oraz z zakresu teorii stosowanych w archeologii, z zakresu sposobów pozyskiwania i metod obróbki surowców krzemionkowych kości zwierzęcych w epoce kamienia, jako elementu analizy technologicznej (K_W03); - ma zaawansowaną wiedzę z zakresu archeologii prahistorycznej (K_W04); - ma zaawansowaną wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi (K_W05); - zna i rozumie podstawowe metody analizy różnych wytworów kultury i ich interpretacji prowadzonych na gruncie wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych rozwijanych w archeologii (K_W07); - ma wiedzę z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego (K_W09); - ma zaawansowaną wiedzę o metodach badawczych , min. dynamiczną analizę technologiczną i metodę badań organizacji przestrzennej stanowisk paleolitycznych na podstawie metody składanek krzemiennych wyrobów i narzędziach warsztatu archeologa (K_W11); - posiada zaawansowaną wiedzę pozwalającą na analizę i interpretację źródeł archeologicznych, przydatnych dla poznania epoki kamienia w dziejach ludzkości (K_W12).

Efekty uczenia się - umiejętności

Student: - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i metod, min. dotyczące metod datowań poszczególnych typów źródeł paleolitycznych (K_U01); - umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego (K_U03); - potrafi rozpoznać różne rodzaje stanowisk spotykanych w epoce kamienia, a także rodzaje źródeł spotykanych na poszczególnych typach stanowisk oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich treści i znaczeń, w tym przynależności chronologiczno-kulturowej oraz funkcji (K_U05); - posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz formułowania wniosków, min. na temat wyrobów kamiennych i określenia ich miejsca w łańcuchu operacji "chaines operatoires", struktur archeologicznych mogących wystąpić na stanowiskach podając przykłady (K_U06); - poprawnie redaguje, komentuje i opatruje przypisami przygotowywane teksty, zgodnie z kanonami przyjętymi w różnych dziedzinach nauk humanistycznych (K_U08); - posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych kategorii źródeł (K_U09); - posiada teoretyczną i praktyczną umiejętność dokumentowania kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia (K_U11); - umie korzystać z podstawowych technologii informacyjnych, multimediów i zasobów Internetu oraz przetwarzać dane archeologiczne poprzez zastosowanie podstawowych programów komputerowych oraz urządzeń i technik multimedialnych Znajomość zmian klimatycznych w dolnym plejstocenie Europy (K_U12).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (K_K03); - bierze udział w życiu naukowym i kulturalnym, uczestnicząc w konferencjach i spotkaniach środowiskowych (K_K04); - wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego (K_K05); - wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawieniu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej (K_K07).

Metody dydaktyczne

- dyskusja - pokaz z opisem - prezentacji multimedialna - praca w oparciu o szczegółowe artykuły źródłowe i metodyczne, pod kierunkiem prowadzącego zajęcia - praca z materiałem źródłowym (wyrobami krzemiennymi i kościanymi), pod kierunkiem prowadzącego zajęcia

Metody dydaktyczne eksponujące

- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- pogadanka
- opis

Metody dydaktyczne poszukujące

- referatu

Metody dydaktyczne w kształceniu online

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

Brak

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2022/23L:

Justyna Orłowska

W cyklu 2024/25Z:

Magdalena Sudoł-Procyk

Kryteria oceniania

- Ocena aktywności udziału studenta w dyskusji na ćwiczeniach
- Przygotowanie tematu w formie eseju, na podstawie literatury przedmiotu oraz zaprezentowanie go na zajęciach w oparciu o przygotowaną przez siebie prezentację multimedialną
- Teoretyczne i praktyczne zapoznanie się z metodami dokumentacji rysunkowej i fotograficznej kamiennych i kościanych źródeł z epoki kamienia

Praktyki zawodowe

nie dotyczy

Literatura

Ginter B., Kozłowski JK, 1990, Techniki obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, Warszawa
Inizan M-L., Roche H., Tixier J, 1992, Technologia kamienia łupanego, Meudon
Kobyliński, Z., 1998, Pierwsza pomoc dla zabytków archeologicznych, Warszawa
Korobkowa G, 1999, Narzędzia w pradziejach. Podstawy badań funkcji metodą traseologiczną, Toruń
Małecka-Kukawka J, 2001, Między formą a funkcją …, Toruń
Osipowicz G., Metody rozmiękczania kości i poroża w epoce kamienia w świetle doświadczeń archeologicznych oraz analiz traseologicznych, Toruń
Renfrew, C., Bahn, P., 2002, Archeologia. Teorie, metody, praktyka, Warszawa
Gawrysiak-Leszczyńska W. , 2003, Jak rysować zabytki archeologiczne. Podstawowe zasady dokumentacji

Dauvois M. 1976, Precis de dessin dynamique et structural des industries lithiques prehistoriques
Griffiths N., Jenner A., Wilson Ch., 2007, Drawing Archaeological Finds
Raczynski-Henk Y., 2017, Drawing Lithic Artefacts (free online reading) https://www.sidestone.com/books/drawing-lithic-artefacts
Lindner L.(red.) 1992 Czwartorzęd: osady, metody badań, stratygrafia, Wyd. PAE, Warszawa

Dodatkowa szczegółowa literatura podawana będzie na poszczególnych zajęciach.

Uwagi

W cyklu 2024/25Z:

brak

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-APR-KKZEK-S1 w USOSweb