Archeologia wobec dylematów współczesności 1201-APR-AWDW-S1

- Współczesne rozumienie archeologii jako nauki, czy „wiedza” archeologiczna o przeszłości bierze się z wykopalisk? Współczesne rozróżnienia w definiowaniu pojęć – science vs art, hard/soft sciences, nauka/literatura. Wprowadzenie do dyskusji o miejscu archeologii w aktualnych klasyfikacjach nauki oraz o uobecnianiu przeszłości we współczesnych kontekstach społeczno-kulturowych

- do kogo należy przeszłość? Czy archeologowi wolno wszystko w imię uprawiania nauki? Co, kiedy i jak należy „kopać”?

- polityka a archeologia, problem etniczny w archeologii, perspektywa historyczna – czy spór polityczno-etniczny, którego ikonami są J. Kostrzewski i G. Kossinna w klimacie XX-lecia międzywojennego to już historia? Archeologia a etniczność dzisiaj – na podstawie wybranych problemów: Australia – Aborygeni i ich dziedzictwo, Indianie i ich dziedzictwo, instrumentalne wykorzystywanie „wiedzy archeologicznej” dla uzasadniania „prawa” do terytorium – konflikty bałkańskie.

- fałszerstwa w archeologii – klasyczne przykłady z historii archeologii (człowiek z Piltdtdown, kontrowersyjna postać H. Schliemanna i skarb Priama, G. Ossowski i badania w Jaskiniach Mnikowskich, kamienie z Mikorzyna, Adam Platter i figurki z kurhanów, gemmy Potockiego) – próba oceny, czy te działania były podejmowane świadomie z chęci zysku, czy z innych pobudek, dla dobra archeologii? Przykłady fałszerstw/oszustw we współczesnej archeologii – etyczne problemy fałszowania danych archeologicznych z chęci zysku?

- etyka a archeologia, kodeks moralny archeologa. Wielkie inwestycje – szansa dla archeologii czy „skok na kasę”? pozytywne i negatywne przykłady funkcjonowania archeologii w obliczu przemian cywilizacyjnych: Hiszpania – przykład Casa Montero, Francja i Jablines, przykłady z polskiego podwórka.

- Przemysł – przeszłość - targowisko próżności? – wszystko na sprzedaż: festyny, grupy rekonstrukcyjne, archeologia eksperymentalna w wydaniu straganowym (każdy może kupić „pamiątkę”) – drewniane miecze Krzyżaków i makietki bramy biskupińskiej a repliki narzędzi krzemiennych.

- Przemysł – przeszłość – jako dobra próba uspołecznienia wiedzy o przeszłości – szansa dla archeologii?

- wszystko na sprzedaż w dobie Internetu – handel zabytkami, poszukiwacze skarbów z wykrywaczami metali,

- kim ma być dzisiaj wykształcony archeolog? Tym, kto potrafi „kopać” wszędzie, cokolwiek i za wszelką cenę?, czy humanistą, który jest odpowiedzialny za dobre, etyczne badania w imię najlepszego pojmowania uprawiania nauki, świadomym jednak tego, że działa w określonych kontekstach społeczno-kulturowych i jest odpowiedzialny za rzetelne uspołecznianie wiedzy o przeszłości.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w zajęciach – 30 godz. – konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – czytanie literatury – 15 godz.; – przygotowanie pisemnego eseju– 10 godz.

Efekty uczenia się - wiedza

Student ma podstawową wiedzę o miejscu archeologii w systemie nauk H1A_W01 K_W01 Ma także wiedzę o społecznym funkcjonowaniu wiedzy o przeszłości. H1A_W03 K_W03 Zna najistotniejsze problemy związane z komercjalizacją wiedzy archeologicznej. wie o pozytywnych i negatywnych skutkach komercjalizacji, ma wiedzę na temat różnych instytucji kultury, które zajmują się upowszechnianiem wiedzy o przeszłości.

Efekty uczenia się - umiejętności

Student potrafi prawidłowo ocenić dylematy współczesnego społecznego odbioru wiedzy o przeszłości, orientuje się we współczesnym życiu popularno-naukowym (różnych – pozytywnych i negatywnych przykładach uspołeczniania wiedzy o przeszłości). H1A_U02, K_U02 Student umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego, H1A_U03, K_U03 Student potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla archeologii

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

Student ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego, H1A_K05 K_K05 Docenia rolę archeologii i innych nauk historycznych dla kształtowania więzi społecznych na poziomie lokalnym i ponadlokalnym. H1A_K05 K_K08 Wykazuje podstawową odpowiedzialność w przedstawianiu obrazu dziejów zgodnie z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej i w sprzeciwianiu się instrumentalizacji wiedzy o przeszłości i złym praktykom komercjalizacji. H1A_K04 K_K04 H1A_K04, H1A_K05 K_K09

Metody dydaktyczne

poszukujące, ćwiczenia

Wymagania wstępne

brak

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024/25L:

Mateusz Popek

W cyklu 2023/24Z:

Justyna Orłowska

Kryteria oceniania

Aktywne uczestnictwo w zajęciach; prezentacja; dyskusja w oparciu o literaturę; pisemna praca zaliczeniowa.

Literatura

E. Domańska
O potrzebie przeszłości, (w:) D. Minta-Tworzowska, Ł. Olędzki red., Komu potrzebna jest przeszłość?, Poznań 2006, s. 72-82.
M. Pawleta
„Przemysł przeszłość”: wybrane aspekty komercjalizacji przeszłości i produktów wiedzy archeologicznej we współczesnej Polsce, Sprawozdania Archeologiczne, t. 63, 2011, s. 34-54.
M. Pawleta
Szanuj swych przodków i dbaj o ich szczątki. Archeolodzy a neopoganie wobec kwestii obchodzenia się ze szczątkami zmarłych na przykładzie „Reburial issue” w Wielkiej Brytanii, Przegląd Archeologiczny, t. 56. 2008, s. 127-145.
S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.)
Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Wydawnictwo Poznańskie, 2012 (wybrane artykuły).
J. Wierzbicki
Komu potrzebna jest przeszłość? (w:) D. Minta-Tworzowska, Ł. Olędzki red., Komu potrzebna jest przeszłość?, Poznań 2006, s. 130-145.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-APR-AWDW-S1 w USOSweb