Wprowadzenie do archeologii historycznej 1201-AH-WAH-S1

Zajęcia mają na celu wprowadzenie w podstawowe zagadnienia związane z archeologią historyczną, obejmującą przede wszystkim okres od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych. Prezentowane będą problemy, źródła, metody i cele badawcze z punktu widzenia specyfiki omawianej dyscypliny badawczej. Poruszana problematyka będzie koncentrować się w obrębie kilku bloków tematycznych: specyfiki archeologii historycznej, podziałów kompetencyjnych i chronologicznych w jej obrębie oraz stosunku do historii i innych nauk. Zostanie omówiony również jej rozwój oraz najważniejsze osiągnięcia i postaci. Poza prezentacją aktualnego stanu badań zostaną omówione przykładowe wyniki prac terenowych na ważniejszych stanowiskach z terenu Polski i Europy Środkowej.
Tematy podjęte na zajęciach będą omówione w dwóch częściach: I – w odniesieniu do wczesnego średniowiecza, II – w odniesieniu do późnego średniowiecza i nowożytności. Konwersatorium ma stanowić również wstęp do tematyki poruszanej na innych zajęciach, szczególnie w ramach modułów dydaktycznych związanych z archeologią historyczną.
Poza studentami archeologii zajęcia dedykowane są osobom, których zainteresowania ukierunkowane są przede wszystkim na archeologię średniowiecza i czasów nowożytnych.

W cyklu 2023/24L:

W części dotyczącej I. bloku tematów (spotkania 1-7), koncentrującej się głównie na aspektach archeologii wieków średnich omówione zostaną kolejno następujące grupy zagadnień: relacje pomiędzy głównymi działami archeologii - archeologią historyczną z jej poddziedzinami takimi jak archeologia biblijna, archeologia chrześcijańska, archeologia prawna, archeologia mediewistyczna, a archeologią pradziejową, mającą swe odniesienia w naukach przyrodniczych; następnie źródła do archeologii historycznej, w tym kryteria ich podziału i definicje oraz problem naukowej krytyki. Kolejne grupa tematów poświęcona zostanie ukazaniu archeologii historycznej jako nauki działającej na styku z naukami historycznymi, społecznymi, przyrodniczymi. Trzeci zbiór tematów odnosić się będzie do kwestii ustalania chronologii i tworzenia schematów periodyzacji okresu wczesnego średniowiecza. Kolejne tematy poświęcone zostaną charakterystyce źródeł pisanych i ich znaczenia dla budowy narracji w archeologii. Ostatnia grupę zagadnień stanowić będą tematy związane ze specyfiką badań archeologii historycznej koncentrującej się na poznawaniu struktur osadniczych, procesów urbanizacji, kwestii gospodarczych, zwyczajów i obrzędów pogrzebowych oraz wierzeń.

Całkowity nakład pracy studenta

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: – udział w zajęciach – 30 godz. – konsultacje z nauczycielem akademickim – 10 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – czytanie literatury – 25 godz.; – przygotowanie do zaliczenia – 20 godz. Łącznie: 85 godz. (3 punkty ECTS)

Efekty uczenia się - wiedza

– W1: ma ugruntowaną wiedzę o miejscu archeologii historycznej w systemie nauk historycznych; – W2: ma wiedzę na temat wykorzystania metod interdyscyplinarnych w badaniach historycznych; – W3: ma zaawansowaną wiedzę z zakresu archeologii historycznej Polski, obejmującą odpowiednią aparaturę pojęciową i historię badań nad średniowieczem i nowożytnością; – W4: posiada wiedzę o rodzajach źródeł niezbędnych dla poznania i zrozumienia średniowiecznej i nowożytnej kultury, wchodzącej w zakres zainteresowania archeologii historycznej, posiada wiedzę w zakresie przewodnich źródeł archeologicznych charakterystycznych dla kultury materialnej omawianego okresu (źródła nieruchome i ruchome).

Efekty uczenia się - umiejętności

– U1: potrafi korzystać z literatury przedmiotu dotyczącej archeologii historycznej; – U2: potrafi wyciągać wnioski dotyczące aktualnych odkryć archeologicznych, umieszczając je w adekwatnym kontekście historycznym; – U3: rozumie specyfikę archeologii historycznej wymagającej wiedzy z zakresu archeologii i historii.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

– K1: potrafi ocenić wagę odkryć archeologicznych i ich znaczenie dla rozwoju badań dotyczących omawianej problematyki; – K2: uświadamia sobie znaczenie innych dyscyplin humanistycznych i przyrodniczych dla rozwoju archeologii historycznej.

Metody dydaktyczne

prezentacja multimedialna, wykład problemowy, wykład informacyjny (konwencjonalny)

Metody dydaktyczne podające

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Rodzaj przedmiotu

przedmiot fakultatywny

Wymagania wstępne

• umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów naukowych; • umiejętność prowadzenia dyskursu naukowego; • umiejętność przedstawiania własnej opinii, argumentowania z wykorzystaniem dostępnych źródeł i literatury przedmiotu.

Koordynatorzy przedmiotu

Jacek Bojarski
Dariusz Poliński

Kryteria oceniania

• uczestnictwo w zajęciach
• uzyskanie pozytywnej oceny z zaliczenia (I. i II. blok tematyczny)
Uwaga! Uzyskanie końcowej oceny z przedmiotu możliwe będzie po zaliczeniu obu części zajęć na ocenę co najmniej dostateczną (ocena końcowa będzie średnią arytmetyczną)

Literatura

- J. Topolski, Metodologia historii, Warszawa 1984,
- S. Tabaczyński, Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody, Cele badawcze, Wrocław 1987,
- A. Buko, Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie bo badań, Wrocław 1990,
- Materiały z ogólnopolskiej konferencji: Stan i potrzeby badań archeologicznych nad późnym średniowieczem i okresem nowożytnym w Polsce, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, nr 36, Łódź 1993,
- L. Kajzer, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź 1996,
- J. Topolski, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996,
- J. Ostoja- Zagórski, Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka, Poznań 1997,
- A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i praktyce, Warszawa 2000,
- H. Jankuhn, Wprowadzenie do archeologii osadnictwa, Poznań 2004,
- A. Zalewska, Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej refleksji metodologicznej, Lublin 2005,
- S. Suchodolski (red.), Źródła historyczne wydobywane z ziemi, Wrocław 2008,
- S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań 2012,
- M. Johnson, Teoria archeologii. Wprowadzenie. Kraków 2013.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1201-AH-WAH-S1 w USOSweb