Filozofia (Wykład z oferty IF) 1200-H-WIF01-S1

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z fundamentalnymi koncepcjami filozoficznymi okresu od starożytności do wieku XX. Przedmiot wykładu stanowiły będą koncepcje najistotniejsze dla rozwoju filozofii zachodniej i najczęściej w niej dyskutowane. Ukazana zostanie ewolucja idei stanowiąca pokłosie debat filozoficznych nad najbardziej palącymi problemami filozoficznymi. Środek do realizacji tak określonego celu stanowił będzie historyczno-filozoficzny wykład relacjonujący najważniejsze systemy i teorie filozoficzne.
1. Co to jest filozofia?
- dlaczego filozofujemy?
- kim jest filozof?
- czego dotyczy filozofia?
- czym filozofia różni się od nauk szczegółowych?
- czy filozofia jest dziś do czegokolwiek potrzebna (i komu)?
- filozofia grecka przed Sokratesem

2. Sokrates i Platon
- teoria idei
- relacja idei do rzeczy
- koncepcja człowieka
- alegoria jaskini
- państwo idealne jako model wychowania doskonałego człowieka
- koncepcja cnoty
- koncepcja duszy

3. Arystoteles
- krytyka platonizmu
- metafizyka
- koncepcja duszy
- etyka teleologiczna
- koncepcja „złotego środka”
- teoria państwa

4. Św. Augustyn, św. Tomasz
- rozum vs uczucia
- teoria iluminacji
- problem predestynacji
- problem źródeł wiary
- czy jesteśmy wolni?
- państwo Boże;
- objawienie a rozum
- problem uniwersaliów
- dowody na istnienie Boga
- teoria polityczna
- św. Tomasz a św. Augustyn

5. Kartezjusz
- sceptycyzm metodyczny
- problem relacji ciała do umysłu
- koncepcja idei wrodzonych
- koncepcja prawdy
- problem istnienia Boga

6. Brytyjski empiryzm - Locke, Berkeley, Hume
- co poznajemy empirycznie, co jedynie intelektualnie
- nauka, jej źródła i teorie (rola języka)
- czego dotyczy przyczynowość
- problem moralności i jej źródeł
- świat - przedmiot poznania czy idea umysłu?

7. Filozofia I. Kanta
- Kant a Hume
- czas i przestrzeń
- idea wiedzy
- co wyróżnia nas wśród zwierząt - idea wolności

8. Filozofia Hegla
- co rzeczywiście poznajemy?
- co jest czynne, a co nigdy nie działa?
- dialektyka - poznanie i dzieje
- koncepcja ducha i dziejów ducha

9. Teorie etyczne XVIII i XIX w.
- Koncepcja moralna d. Hume'a
- Kantowska teoria moralna - imperatywy moralne
- utylitaryzm J. S. Milla: rachunek przyjemności
- egoizm/altruizm
- „nieszczęśliwy Sokrates” vs „szczęśliwa świnia”
- konsekwencje ekonomiczne

10. Filozofia Nietzschego
- Nietzsche i Grecy
- religie antyczne - chrześcijaństwo: śmierć Boga
- współczesna kosmologia, czas i "życie wieczne"
- Zaratustra
- pochodzenie moralności: moralność wolnych arystokratów ducha - moralność stadna
- Nietzsche a nazizm

11. Fenomenologia
- Husserl i kryzys nauk europejskich
- Kartezjusz i Kant - filozofia jako nauka ścisła
- fenomeny i zjawiska, świadomość, podmiot i "przedmioty" poznawane
-problem redukcji w fenomenologii

12. Filozofia dziejów - W. Dilthey
- humanistyka jako dział nauk (metoda, przedmiot)
- koncepcja hermeneutyki
- strukturalna i funkcjonalna jedność poznającego i poznawanego - świat przeżywany, ekspresja przeżyć
- koło hermeneutyczne
- humanistyka - nigdy niekończący się projekt wiedzy

13. Egzystencjalizm
- M. Heidegger, K. Jaspers
- "bycie-w-świecie", powszedniość, autentyczne bycie sobą
- komunikacja, historyczność, wolność
- rozjaśnianie egzystencji w sytuacjach granicznych
- filozofia jako apelowanie

14. Logoterapia jako projekt filozoficzny - V. E. Frankl
- niedostatki wiedzy o człowieku; I i II prawo "antropologii przestrzennej"
- niedostatki wiedzy psychologicznej i psychiatrycznej (krytyka psychoanalizy)
- poszukiwanie sensu
- logoterapia

15. H.-G. Gadamer i nowa odsłona hermeneutyki
- człowiek i język(i)
- tradycja, spontaniczność, reguły, uczestnicy - warunki wszelkiej "gry"
- Gadamera koncepcja sztuki