Filozofia 1152-HUM-Filoz
Przedmiot „Filozofia” ma charakter propedeutyczny. Stanowi wprowadzenie i swoistą zachętę do studiowania filozofii, skierowaną - wzorem ustanowionym przez Arystotelesa Stagirytę - do uczestników studiów wszystkich kierunków studiów na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Trudno w ciągu jednego semestru przedstawić wszystkie, powstałe przez ponad dwa i pół tysiąca lat istnienia filozofii osiągnięcia, który może się ona poszczycić. Dlatego też cykl wykładowy został pomyślany w taki sposób, żeby zaprezentować jego uczestniczkom i uczestnikom pełną paletę najbardziej reprezentatywnych dla filozofii postaci oraz idei. Prezentowane są one w porządku problemowym, a nie chronologicznym. Historię filozofii traktuję bowiem jedynie jako naukę pomocniczą, nie zaś jako ramę dla wykładanych treści. Jako prowadzącemu ten kurs zależy mi na tym, żeby uzmysłowić studentkom i studentom znaczenie filozofii jako nauki pierwotnie macierzystej, a współcześnie pomocniczej wobec ekonomii oraz nauk okołoekonomicznych. Równie ważnym elementem wykładu jest ukazanie praktycznej funkcji odkryć, rozumowań i wnioskowań filozoficznych, znajdujących zastosowanie nie tylko na polu naukowym, lecz także w codziennym życiu społecznym, kulturalnym, politycznym, ekonomiczno-gospodarczym i zawodowym.
Program zajęć obejmuje następujące grupy zagadnień:
1. Prezentacja kursu, terminu i formy zaliczenia, podstawowej literatury przedmiotu oraz geohistorycznej genezy filozofii ze wskazaniem na historyczno-ideowe zależności ekonomii od filozofii;
2. Pochodzenie, etymologia i znaczenie terminu 'filozofia'; najstarsze dziedziny filozofii (fizyka, dialektyka [logika poznania i pojęć], etyka]; czołowi przedstawiciele klasycznej filozofii (Tales z Miletu, Parmenides z Elei, Heraklit z Efezu, Demokryt z Abdery, Sokrates z Aten, Platon Ateńczyk, Arystoteles ze Stagiry); podstawowe pytania i problemy filozoficzne;
3. Przedmiot, metody (specyficznie i niespecyficznie filozoficzne; ogólne i szczegółowe) oraz cele badawcze filozofii oraz jej główne działy (filozofia przyrody, teoria poznania, metafizyka, etyka, antropologia filozoficzna, aksjologia); wymiary i zastosowania filozofii: filozofia teoretyczna, filozofia praktyczna, filozofia pojetyczna;
4. Filozofia a inne sposoby poznawania i opisu świata: filozofia a zdrowy rozsądek, filozofia a religia (demitologizacyjna rola filozofii), filozofia a światopogląd i ideologia;
5. Pojęcie sądu i logiczna tablica sądów w rozumieniu Immanuela Kanta; główne rodzaje wnioskowań w filozofii: wnioskowanie indukcyjne, dedukcyjne i abdukcyjne;
6. Pasywny (receptywny) versus aktywny (konstruktywny) model poznania. Spór między obiektywizmem i subiektywizmem teoriopoznawczym
7. Spór o granice poznania oraz zakres i możliwości ludzkiej wiedzy: idealizm (antyrealizm) epistemologiczny versus realizm epistemologiczny
8. Geneza oraz status aktów i treści poznawczych: spór natywizmu [racjonalizmu genetycznego] (koncept ‘natywnych/wrodzonych idei’) z empiryzmem genetycznym (koncept ‘tabula rasa’)
9. Problem dualizmu psychofizycznego oraz sposoby jego rozstrzygania;
10. Aksjologia nauki. Prawda jako podstawowa wartość poznania i wiedzy; najważniejsze filozoficzne koncepcje prawdy (klasyczna - korespondencyjna koncepcja prawdy; nieklasyczne współczesne koncepcje prawdy: ewidencyjna, koherencyjna, pragmatyczna, konsensualna, deflacyjna);
11. Zaliczenie przedmiotu: test jednokrotnego wyboru z materiału dydaktycznego obejmującego tematy 1-10.
Kurs kończy się zaliczeniem na ocenę w formie pisemnej - testu jednokrotnego wyboru z treści zajęć. Na dwa tygodnie przed zaliczeniem ich uczestnikom zostanie udostępniony via USOSMail pełen pakiet autorskich prezentacji multimedialnych prowadzącego.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład problemowy
Metody dydaktyczne poszukujące
- giełda pomysłów
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Kwantytatywne kryteria oceniania
Wymagany próg zaliczenia na ocenę dostateczną – 51%, dostateczną plus – 66%, dobrą – 71%, dobrą plus – 86%, bardzo dobrą – 91%.
bdb. (5,0) – od 91%
db.+ (4,5) – 86–90%
db. (4,0) – 71%–85%
dst.+ (3,5) – 66%–70%
dst. (3,0) – 51%–65%
ndst. (2,0) – 0–50%
Praktyki zawodowe
Dla tego przedmiotu nie przewiduje się praktyk zawodowych.
Literatura
Literatura:
Podręczniki i opracowania krytyczne ogólne i wprowadzające:
- Höffe, Otfried, "Mała historia filozofii", przeł. Janusz Sidorek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
- Kunzmann Peter, Burkard Franz-Peter, Wiedmann Franz: "Atlas filozofii", przeł. Barbara Anna Markiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
- Kołakowski Leszek: "O co nas pytają wielcy filozofowie. Trzy serie", Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2008.
- Tyburski W., Wachowiak A., Wiśniewski R., Historia filozofii i etyki do współczesności: źródła i komentarze, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 2002.
- Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, wyd. dowolne;
- Frederick Copleston, Historia filozofii, wyd. dowolne;
- Arno Anzenbacher, Wprowadzenie do filozofii, przełożył Juliusz Zychowicz, Wydawnictwo WAM, Kraków 2018.
- Karl Jaspers, Wprowadzenie do filozofii, Wydawnictwo Siedmiogród, Wrocław 1995;
- Nicolai Hartmann N., Myśl filozoficzna i jej historia [w:] tegoż, Myśl filozoficzna i jej historia. Systematyczna autoprezentacja, Toruń 1994;
- Atlas filozofii, Peter Kunzmann, Franz-Peter Burkard, Franz Wiedmann; oprac. graficzne Axel Weiß; przeł. Barbara A. Markiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
- Otfried Höffe, Mała historia filozofii, przełożył Janusz Sidorek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
- Antoni B. Stępień, Wstęp do filozofii, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, cop. Lublin 2007.
- Jan Hartman, Wstęp do filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
- Historia filozofii średniowiecznej:
- Étienne Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, przeł. Sylwester Zalewski, PAX, Warszawa 1987.
- Frederick Copleston, Historia filozofii, t. 2, Od Augustyna do Szkota, przeł. Sylwester Zalewski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2000.
- Zdzisław Kuksewicz, Zarys filozofii średniowiecznej. Filozofia łacińskiego obszaru kulturowego, PWN, Warszawa 1973.
- Jan Legowicz, Historia filozofii średniowiecznej Europy zachodniej, PWN, Warszawa 1986.
Władysław Heinrich, Zarys historii filozofii średniowiecznej, PWN, Warszawa 1963.
- Włodzimierz Tyburski, Andrzej Wachowiak, Ryszard Wiśniewski, Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń, 2002, rozdz. 8–11.
- Fernand Van Steenberghen, Filozofia w wieku XIII, przeł. Edward Iwo Zieliński, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
- Historia filozofii nowożytnej:
- Zbigniew Kuderowicz, Filozofia nowożytnej Europy, PWN, Warszawa 1989.
- Benjamin Apthrop Fuller, Filozofia nowożytna, przeł. Czesław Znamierowski, PWN, Warszawa 1967.
- Jacek Migasiński, Filozofia nowożytna: postacie – idee – problemy, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2011.
- Ferdynand Alqié, Kartezjusz, przeł. Stanisław Cichowicz, PAX, Warszawa 1989.
- Roman Tokarczuk, Hobbes: zarys żywota i myśli, Wyd. UMCS, Lublin 1998.
- Stanisław Jedynak, Hume, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974.
- Adam Grzeliński, Kategorie „podmiotu” i „przedmiotu” w Dawida Hume’a nauce o naturze ludzkiej, Wyd. UMK, Toruń 2005.
- Adam Grzeliński, Doświadczenie i rozum: empiryzm Johna Locke’a, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2019.
- Tadeusz Płużański, Pascal, WP, Warszawa 1974.
- Bronisław Baczko, Rousseau: samotność i wspólnota, PWN, Warszawa 1964; Słowo obraz/terytoria, Gdańsk 2009.
- Leszek Kołakowski, Jednostka i nieskończoność, PWN, Warszawa 1958.
- Jolanta Żelazna, Skończone poznanie ludzkie w filozofii Spinozy, Wyd. UMK, Toruń 1995.
- Zbigniew Kuderowicz, Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000.
- Zbigniew Kuderowicz, Fichte, Wiedza Powszechna, Warszawa 1963.
- Marek Siemek, Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta, PWN, Warszawa 1977.
- Tadeusz Kroński, Hegel, WP, Warszawa 1961.
- Zbigniew Kuderowicz, Hegel i jego uczniowie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
- Włodzimierz Tyburski, Andrzej Wachowiak, Ryszard Wiśniewski, Historia filozofii i etyki do współczesności. Źródła i komentarze, Tonik „Dom Organizatora”, Toruń, 2002, rozdz. 12, 14–16.
- Filozofia współczesna
- Wybór tekstów z filozofii: materiały do ćwiczeń z historii filozofii. Cz. 3, Filozofia XX wieku (oraz uzupełnienie Cz. II) / wybór i oprac. Krystyna Skurjat, Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Wrocław 1984.
- Filozofia XX wieku, Emerich Coreth [et al.]; przeł. Marian Leon Kalinowski, Wyd. Antyk, Kęty 2004.
- Roman Rudziński, Filozofia XX wieku, Wydawnictwa Uczelniane Szkoły Głównej Planowania i Statystyki, Warszawa 1991.
- Filozofia XX wieku, t. 1–2, pod red. Zbigniewa Kuderowicza, seria Myśli i Ludzie, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002.
- Bogusław Jasiński, Filozofia XX wieku: między buntem rozumu a pokorą istnienia, Nowe Wydawnictwo Polskie, Warszawa 1990.
- Jacek Migasiński, W stronę metafizyki: nowe tendencje metafizyczne w filozofii francuskiej połowy XX wieku, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
- Zbigniew Kuderowicz, Filozofia XX wieku, t. 1–2, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002.
Inne opracowania:
- Antologie
- Filozofia starożytna
Filozofia starożytna Grecji i Rzymu, teksty wybrał i wstępem poprzedził Jan Legowicz, seria: Wybrane teksty z historii filozofii, wyd. 2, PWN, Warszawa 1971.
- Filozofia średniowieczna
Krystyna Krauze-Błachowicz (wybór, opracowanie i wstęp), Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIII wieku, przekład zbiorowy, WN PWN, Warszawa 2002.
Elżbieta Jung-Palczewska (wybór, opracowanie i wstęp), Wszystko to ze zdziwienia. Antologia tekstów filozoficznych z XIV wieku, przekład
zbiorowy, WN PWN, Warszawa 2000.
- Filozofia nowożytna
- Filozofia XVII w.: Francja, Holandia, Niemcy, wyboru dokonał, wstępem i przypisami opatrzył Leszek Kołakowski, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1959.
- Polska myśl filozoficzna: Oświecenie, Romantyzm, wyboru dokonali oraz wstępami opatrzyli Henryk Hinz i Adam Sikora, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1964.
- Filozofia niemieckiego oświecenia, wyboru dokonali oraz wstępem poprzedzili Tadeusz Namowicz, Karol Sauerland, Marek J. Siemek, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1973.
- Filozofia francuskiego oświecenia, wyboru dokonał oraz wstępem i przypisami opatrzył [oraz tł.] Bronisław Baczko, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1961.
- Filozofia francuska XIX wieku, wyboru dokonała oraz wstępem, notami i koment. opatrzyła Barbara Skarga, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1978.
- Filozofia współczesna
- Filozofia egzystencjalna. Wybór i wstępy Leszek Kołakowski, Krzysztof Pomian, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1965.
- Współczesna filozofia włoska, teksty wybrał, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył Andrzej Nowicki, seria: Wybrane Teksty z Historii Filozofii, PWN, Warszawa 1977.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: