Etykieta językowa 1000-MS1-EJ

Proponowany kurs obejmuje 15 godzin zajęć, których problematyka jest skoncentrowana wokół środków, za których pomocą wyrażany jest szacunek należny partnerowi komunikacji interpersonalnej. Na przykładach omawiane są zasady i strategie polskiego savoir-vivre’u. Porównuje się polski savoir-vivre towarzyski ze skodyfikowanym międzynarodowym systemem norm biznesowych. Z kolei polska grzeczność językowa i pozajęzykowa jest konfrontowana z grzecznością innych kręgów kulturowych. Analizowane są takie akty mowy, jak powitania, przeproszenia, przedstawianie (się), tytulatura, życzenia, gratulacje i kondolencje. Przeprowadzana jest analiza e-maili i korespondencji oficjalnej pod kątem przestrzegania reguł savoir-vivre’u.
Zajęcia mają na celu wzmocnienie pozycji studenta na rynku pracy poprzez doskonalenie kompetencji językowych i komunikacyjnych potrzebnych w życiu zawodowym.

Podczas zajęć zostaną omówione następujące zagadnienia:

1. Wyjaśnienie pojęcia etykiety językowej i pojęć pokrewnych (grzeczność językowa, językowy savoir-vivre). Przedstawienie celów językowych zachowań grzecznościowych w relacjach prywatnych i zawodowych. Zanalizowanie werbalnych i niewerbalnych przejawów etykiety językowej.

2. Wyjaśnienie zasad kontaktu uprzejmego. Przeanalizowanie funkcjonowania maksym uprzejmości w praktyce komunikacyjnej. Wyjaśnienie lokalnego charakteru szczegółowych zasad grzecznościowych. Zanalizowanie norm polskiej etykiety językowej w kontaktach towarzyskich i zawodowych.

3. Przemiany etykiety językowej. Przeanalizowanie zróżnicowania zasad etykiety językowej ze względu na wiek, płeć, pozycję zajmowaną przez interlokutorów w hierarchii społecznej i zawodowej / służbowej.

4. Język inkluzywny: potrzeby i ograniczenia.

5. Ćwiczenia polegające na analizie przykładów zachowań językowych pod kątem przestrzegania norm etykiety językowej. Analiza przykładów wykorzystywania zasad grzeczności językowej w działalności marketingowej.

6. Analiza e-maili i korespondencji oficjalnej pod kątem przestrzegania reguł savoir-vivre’u. Przedstawienie zasad posługiwania się tytulaturą w wypowiedziach mówionych i pisanych w kontaktach bezpośrednich i pośrednich.

7. Zapoznanie się z konwencjami stosowanymi w grzecznościowych aktach mowy. Ćwiczenia polegające na budowaniu oficjalnych aktów grzecznościowych: powitania, przedstawianie siebie i innych, przepraszanie, składanie życzeń, gratulacje, wyrazy współczucia, kondolencje. Ćwiczenia polegające na budowaniu grzecznych wypowiedzi służbowych: odmowa, zaprzeczenie, krytyka, polecenie służbowe, pochwała.

W cyklu 2023/24L:

Zagadnienia:
1.-2. Wprowadzenie – dlaczego ludzie komunikują się nie wprost. Osłabianie kategoryczności wypowiedzi. Strategie grzecznościowe w komunikacji (G. Leech, P. Brown & S. Levinson, M. Marcjanik). Ochrona ról społecznych i problem gafy.
3.-4. Dystans społeczny fizyczny i symboliczny, narzędzia skracania/powiększania dystansu. Teoria „głasków” E. Berne’a. Zwroty adresatywne, tytułowanie; relacja na ty / pan, pani (symetryczna / asymetryczna).
5. Formuły fatyczne – ustanawianie i podtrzymywanie kontaktu/relacji. Powitania i pożegnania w relacji oficjalnej i nieoficjalnej; przedstawianie się. Pisanie listów i maili w relacji na ty / pan, pani; zwroty powitalne i pożegnalne.
6. Akty mowy w relacjach oficjalnych i nieoficjalnych: przeprosiny, podziękowania, prośby, polecenia, propozycje, przyjęcie / odmowa propozycji, gratulacje, toasty, kondolencje i in. Ćwiczenia.
7. Różnice kulturowe w strategiach grzecznościowych – mikroreferaty (prezentacje).
8. Język inkluzywny. Problematyka feminatywów.

Całkowity nakład pracy studenta

Za zaliczenie przedmiotu student uzyskuje 2 punkty ECTS w następującym układzie: 1) Godziny realizowane przy bezpośrednim udziale nauczyciela akademickiego: zajęcia (15 godzin) oraz indywidualne konsultacje (5 godzin) = 0,8 ECTS, 2) Godziny realizowane bez udziału nauczyciela akademickiego: przygotowanie się do zajęć i zaliczenia - 30 godzin (1,2 ECTS).

Efekty uczenia się - wiedza

W_01 Student/ka ma uporządkowaną wiedzę na temat reguł grzeczności wymaganych podczas komunikacji interpersonalnej. W_02 Student/ka zna podstawowe akty grzecznościowe (przepraszanie, życzenie, gratulacje, kondolencje, prośby, odmowy).

Efekty uczenia się - umiejętności

U_01 Student/ka potrafi budować akty mowy o funkcji grzecznościowej. U_02 Student/ka posługuje się formami adresatywnymi dostosowanymi do sytuacji komunikacyjnej.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne

K_01 Student/ka zdaje sobie sprawę z tego, że sukces zawodowy jest ściśle związany z jakością komunikacji językowej. K_02 Student/ka jest świadomy poziomu swoich kompetencji językowych i komunikacyjnych, a także docenia wartość samokształcenia w tym zakresie.

Metody dydaktyczne eksponujące

- symulacyjna (gier symulacyjnych)
- pokaz

Metody dydaktyczne podające

- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące

- ćwiczeniowa
- obserwacji

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2023/24L:

Izabela Duraj-Nowosielska

W cyklu 2022/23Z:

Małgorzata Gębka-Wolak

Kryteria oceniania

Realizacja efektów uczenia się będzie prowadzona w sposób ciągły, podczas zajęć. Będzie polegała na ocenie merytorycznej poprawności wykonywanych podczas zajęć ćwiczeń indywidualnych i zespołowych (ćwiczenia typu: oceń właściwe użycie podanych wyrażeń grzecznościowych, popraw błędne formy adresatywne, zredaguj ustnie lub pisemnie wypowiedź zawierającą odpowiednio dobrane formuły grzecznościowe).

Podstawą uzyskania zaliczenia jest udział w zajęciach i wykonanie wyznaczonych przez prowadzącego ćwiczeń polegających na ocenie poprawności użytych form adresatywnych, korekcie e-maili oraz redakcji tekstu o charakterze grzecznościowym.

Literatura

W trakcie zajęć wykorzystana zostanie następująca literatura podstawowa:

M. Marcjanik, Etykieta językowa, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku,
t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993, s. 271-281.
M. Marcjanik, Współczesna etykieta językowa - zmierzch wartości? Wykład wygłoszony na inauguracji roku akademickiego 2015/2016 na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
J. Grębowiec, rozdział "Pragmatyka grzeczności", [w:] J. Grębowiec, Mówić i działać. Wykłady z pragmatyki języka, Wrocław 2013, s. 83-105.
Bańko Mirosław (red.) , 2006, Polszczyzna na co dzień, Warszawa, rozdz. 5 - Dodatek: formy adresatywne.
Kamińska-Radomska Iwona, 2003, Etykieta biznesu, czyli międzynarodowy język kurtuazji, Warszawa ( rozdz. 1, podrozdz. 1-10).
Poradnik: jak mówić i pisać o grupach narażonych na dyskryminację, Warszawa 2021, oprac. we współpracy merytorycznej z E. Kołodziejek i pod patronatem Rady Języka Polskiego (https://etykajezyka.pl/).
Inkluzywna komunikacja. Poradnik Rady Unii Europejskiej (https://www.consilium.europa.eu/media/35436/pl_brochure-inclusive-communication-in-the-gsc.pdf).

W cyklu 2023/24L:

1. Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2006 (wybrane rozdziały).
2. Berne E., W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa 2008.
3. E. Goffman, Rytuał interakcyjny. Warszawa 2006.
4. Grzeczność nasza i obca, red. M. Marcjanik, Warszawa 2005.
5. M. Marcjanik, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa 2007.
6. M. Marcjanik, Słownik językowego savoir-vivre’u, Warszawa 2014.
7. M. Marcjanik, Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u, Warszawa 2009.
8. I. Kamińska-Radomska, Etykieta biznesu, czyli międzynarodowy język kurtuazji, Warszawa 2003 (rozdz. 1, podrozdz. 1-10).
9. Poradnik: jak mówić i pisać o grupach narażonych na dyskryminację, Warszawa 2021, oprac. we współpracy merytorycznej z E. Kołodziejek i pod patronatem Rady Języka Polskiego (https://etykajezyka.pl/).
10. Inkluzywna komunikacja. Poradnik Rady Unii Europejskiej (https://www.consilium.europa.eu/media/35436/pl_brochure-inclusive-communication-in-the-gsc.pdf).

Uwagi

W cyklu 2022/23Z:

Konwersatorium rozpocznie się 18 października o godzinie 8.15.
Kolejne zajęcia odbędą się w następujących terminach:
25.10, 8.11, 15.11, 22.11, 29.11, 6.12, 13.12, w godzinach od 8.30 do 10.00.

W cyklu 2023/24L:

Zajęcia stacjonarne.
Materiały dostępne na platformie Teams:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aMwvKGJicOd_0klvl-JMPk7N2hprFdPxx1L5ckbqHhls1%40thread.tacv2/conversations?groupId=1fdaf3c7-0adf-4ca1-aaf0-05c256c6c6fe&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324
kod zostanie wysłany przez USOS-mail
W razie konieczności przejścia na nauczanie zdalne spotkania będą się odbywały w tym zespole.

Konsultacje: poniedziałki s. 408 Collegium Maius, g. 17-18. W tym czasie jest też możliwość podłączenia się do konsultacji online (jednak w przypadku większej liczby osób studenci, którzy przyjdą osobiście, będą mieli pierwszeństwo):

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a6exKnW3Dp5DX9VJBrRbpeiUUD_uOAiA59Lhluv7e5fk1%40thread.tacv2/conversations?groupId=1abf66f5-252f-41af-9be8-6db18a50a3de&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324
zespół otwarty, bez kodu dostępu

Warunki zaliczenia:
Student uzyskuje zaliczenie na podstawie: a) obecności (dopuszczalna 1x1,5 godz.); b) indywidualnej i zespołowej pracy na zajęciach; c) prezentacji.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 1000-MS1-EJ w USOSweb