Dydaktyka kognitywistyczna
0800-DYKOGNI
Przedmiot uczy nowoczesnych metodologii dydaktycznych, opartych na interakcji ze studentem, wykorzystujących najnowsze odkrycia w dziedzinach nauk przyrodniczych, proste doświadczenia do wykonania w klasie, oraz zasoby internetowe.
Studenci poznają całą różnorodność metod dydaktycznych, w ich praktycznym wydaniu (zob. metody wskazane w sylabusie)
1. Triada nauk o kształceniu: pedagogika, psychologia, dydaktyka - rozwój historyczny i najważniejsze koncepcje
2. Matematyka - królowa nauk. Między zapotrzebowaniem społecznym a heurystyczną potrzebą piękna.
3. Cztery i pół stany skupienia - ścieżki interdyscyplinarne między przyrodą, fizyka, inżynierią materiałową.
4. "Pstryczek - elektryczek" - historia odkryć w zakresie elektryczności; nowoczesne technologie "produkcji" energii elektrycznej
5. "Cóż piękniejszego nad niebo" (Kopernik): astronomia jako sposób zainteresowania naukami obserwacyjnymi/ ścisłymi/ przyrodniczymi
6. Ziemia dla człowieka - elementy kosmologii, geologii, biologii, które czynią naszą planetę "gościnną" dla życia
7. Elementy aksjologii w pedagogice
8. Interdyscyplinarne ścieżki poznawcze - znaczenie słowa "energia"
W cyklu 2024/25L:
Dodatkowe treści w r/a 2024/2025 1. Cele ogólnospołeczne systemów oświatowych, uwarunkowania ekonomiczne; ocena systemów nauczania w OECD. 2. . Analiza dydaktyczna obowiązujących standardów nauczania z zakresu szkoły podstawowej. Przegląd typologii podręczników. 3. Klasyfikacja lekcji, przykłady struktur różnych typów lekcji, przygotowanie nauczyciela, plany, scenariusze lekcji i konspekty, dokumentowanie przebiegu lekcji, ewaluacja i refleksja nauczyciela.
Te dodatkowe treści zostaną dostarczone w postaci nagrań na platformie moodle.
Zaliczenie tych treści odbędzie się w formie krótkiego kolokwium (ustnego) na zakończenie semestru.
|
W cyklu 2025/26L:
Dodatkowe treści w r/a 2024/2025 1. Cele ogólnospołeczne systemów oświatowych, uwarunkowania ekonomiczne; ocena systemów nauczania w OECD. 2. . Analiza dydaktyczna obowiązujących standardów nauczania z zakresu szkoły podstawowej. Przegląd typologii podręczników. 3. Klasyfikacja lekcji, przykłady struktur różnych typów lekcji, przygotowanie nauczyciela, plany, scenariusze lekcji i konspekty, dokumentowanie przebiegu lekcji, ewaluacja i refleksja nauczyciela.
Te dodatkowe treści zostaną dostarczone w postaci nagrań na platformie moodle.
Zaliczenie tych treści odbędzie się w formie krótkiego kolokwium (ustnego) na zakończenie semestru.
|
Całkowity nakład pracy studenta
60 godzin (30 godzin wykładu, 30 godzin pracy własnej)
Efekty uczenia się - wiedza
Student/ studentka zna:
W1 - podstawowe założenia dydaktyki kognitywistycznej i konstruktywistycznej
W2 - wybrane zagadnienia własnego przedmiotu, w tym ciekawe, najnowsze, możliwie interdyscyplinarne osiągnięcia nauki
W3 - podstawowe koncepcje w historycznym rozwoju pedagogiki, psychologii, dydaktyki
W4 - metody dydaktyczne, w całym zakresie ich różnorodności
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN_D20191450, absolwent zna i rozumie:
A3.W1 cele kształcenia przedmiotu lub zajęć, wyrażone w wymaganiach ogólnych podstawy programowej własnego przedmiotu w szkole podstawowej i/lub ponad-podstawowej
A3.W2. treści nauczania przedmiotu lub zajęć, wyrażone w wymaganiach szczegółowych podstawy programowej nauczanego przedmiotu lub treściach prowadzonych zajęć;
A3.W3. powiązania nauczanych treści z innymi obszarami wiedzy i kultury.
Efekty uczenia się - umiejętności
Studentka/ student potrafi:
W1 - skonstruować i przeprowadzić lekcję w wybranym temacie swojego przedmiotu, z wykorzystaniem metodologii kognitywistycznej
W2 - dobrać elementy pokazu i doświadczeń interaktywnych dla skonstruowania wybranej lekcji
W3 - operować środkami multimedialnymi dla skonstruowania lekcji, również on-line
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN_D20191450, absolwent potrafi:
A3.U1. biegle operować pojęciami i faktami z zakresu treści nauczania;
A3.U2. interpretować treści nauczania z perspektywy aktualnego stanu wiedzy;
A3.U3. dobierać treści i zadania umożliwiające rozwijanie zainteresowań uczniów szczególnie uzdolnionych.
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Student/ studentka umie:
K1 - zainteresować słuchaczy (uczniów) tematyką nowoczesnych osiągnięć wybranej przez siebie dyscypliny naukowej
K2 - odwoływać się do doświadczeń osobistych i zawodowych słuchaczy/ uczniów
K3 - systematycznie rozszerzać swoją wiedzę przedmiotową w oparciu o nie-szkolne źródła naukowe
K4 - podnosić swoje kwalifikacje pedagogiczne, metodami Life-Long-Learning
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN_D20191450, absolwent jest gotów do:
A3.K1. ciągłego doskonalenia swojej wiedzy merytorycznej;
A3.K2. poszukiwania nowych zasobów wzbogacających treści nauczania i podnoszących efektywność kształcenia uczniów.
Metody dydaktyczne
Wykład tradycyjny, problemowy, doświadczenia interaktywne, gra ról, stoliki eksperckie, teatr dydaktyczny
Metody hyper-konstruktywizmu i neo-realizmu: wykład interaktywny, różne formy metody majeutycznej i elenktycznej.
Metody dydaktyczne eksponujące
- pokaz
- wystawa
Metody dydaktyczne podające
- tekst programowany
- wykład problemowy
- wykład konwersatoryjny
- pogadanka
- opowiadanie
Metody dydaktyczne poszukujące
- giełda pomysłów
- panelowa
- stolików eksperckich
- doświadczeń
- WebQuest
- laboratoryjna
- oxfordzka
- okrągłego stołu
- seminaryjna
- studium przypadku
- biograficzna
Metody dydaktyczne w kształceniu online
- metody wymiany i dyskusji
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody oparte na współpracy
- metody służące prezentacji treści
Rodzaj przedmiotu
uprawnienia pedagogiczne (atrybut wycofany)
Wymagania wstępne
Podstawowe wiadomości, na poziomie I roku studiów, dowolnego kierunku, w temacie przedmiotów szkoły średniej (fizyka, chemia, matematyka, język polski, historia, geografia, religia)
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę. W formie "in-presence" - test wyboru plus dyskusja wyników.
W formie remote teaching - test on-line wyboru
50-60% - ocena: 3 (dst)
60-70% - ocena: 3+ (dst+)
70-80% - ocena: 4 (db)
80-90% - ocena: 4+ (db+)
90-100% - ocena: 5 (bdb)
Praktyki zawodowe
Literatura
Literatura podstawowa:
1. P. Crispiani, B. Siemieniecki, G. Karwasz Dydaktyka kognitywistyczna, opracowanie wewnętrzne UMK
2. Dydaktyka i pedagogika kognitywistyczna, praca zbiorowa pod red. D. Siemienieckiej i G. Karwasza, Wyd. Nauk. UMK, 2023
Literetura uzupełniająca (np. dla studentów zagranicznych)
3. R. Toplis, Learining to Teach Science in Secondary School, Routledge, 2015, https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9781315731285/learning-teach-science-secondary-school-rob-toplis
Literatura fakultatywna (według zainteresowań studentów)
4. Artykuły G. Karwasza i współpracowników w "Polonistyce", "Geografii w Szkole", "Chemii w Szkole", "Fizyce w Szkole", "Uranii - Postępy Astronomii" (dowolnie wybrane przez studenta, minimum 3)
Materiały dydaktyczne projektu Erasmus "e+4"
W cyklu 2024/25L:
[1] G. Karwasz, i in. Toruński po-ręcznik z fizyki. Gimnazjum. I klasa. Mechanika, Wyd. Naukowe UMK, 2010 [2] G. Karwasz. Mały astronom. Przewodnik dla dzieci. Wyd. Papilon, 2022 [3] Artykuły popularno-naukowe G. Karwasza w "Fizyce w szkole" https://dydaktyka.fizyka.umk.pl/nowa_strona/?q=node/232 oraz materiały internetowe: https://dydaktyka.fizyka.umk.pl/zabawki/
|
W cyklu 2025/26L:
[1] G. Karwasz, i in. Toruński po-ręcznik z fizyki. Gimnazjum. I klasa. Mechanika, Wyd. Naukowe UMK, 2010 [2] G. Karwasz. Mały astronom. Przewodnik dla dzieci. Wyd. Papilon, 2022 [3] Artykuły popularno-naukowe G. Karwasza w "Fizyce w szkole" https://dydaktyka.fizyka.umk.pl/nowa_strona/?q=node/232 oraz materiały internetowe: https://dydaktyka.fizyka.umk.pl/zabawki/
|
Uwagi
W cyklu 2024/25L:
Efekty uczenia się wynikające z załącznika nr 1 do Rozporządzenia MNiSW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela Efekty uczenia się – wiedza Absolwent zna i rozumie: D.1.W1 miejsce fizyki w ramowych planach nauczania w szkole podstawowej, wyrażone w wymaganiach ogólnych podstawy programowej i treściach programowych; D.1.W2 podstawę programową, cele kształcenia i treści nauczania fizyki w szkole podstawowej; D.1 W3. integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową; zagadnienia związane z programem nauczania – tworzenie i modyfikację, analizę, ocenę, dobór i zatwierdzanie oraz zasady projektowania procesu kształcenia oraz rozkładu materiału; D.1.W4: kompetencje merytoryczne, dydaktyczne nauczyciela fizyki w szkole podstawowej, w tym potrzebę zawodowego rozwoju, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej, oraz dostosowywania sposobu komunikowania się do poziomu rozwoju uczniów; rolę nauczyciela fizyki jako popularyzatora wiedzy i nowoczesnych zdobyczy technologicznych; stymulowania aktywności poznawczej uczniów; D.1.W5: konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania fizyki, w tym metody aktywizujące i metodę projektów, proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie ucznia; D.1.W6: metodykę realizacji poszczególnych treści w początkowym uczeniu fizyki – rozwiązania merytoryczne i metodyczne, dostosowanie działań do potrzeb i możliwości uczniów o różnym potencjale; typowe w początkowym uczeniu się fizyki błędy uczniowskie, ich rolę i sposoby wykorzystania w procesie dydaktycznym; D.1 W7. organizację pracy w klasie szkolnej i grupach: potrzebę indywidualizacji nauczania, zagadnienie nauczania interdyscyplinarnego, formy pracy specyficzne dla nauczania fizyki: zajęcia laboratoryjne, doświadczenia i konkursy oraz zagadnienia związane z pracą domową; D.1.W8: pomoce dydaktyczne z zakresu fizyki na poziomie szkoły podstawowej – dobór i wykorzystanie zasobów edukacyjnych, w tym elektronicznych i doświadczalnych; edukacyjne zastosowania mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnej; potrzebę wyszukiwania, adaptacji i tworzenia elektronicznych zasobów edukacyjnych z zakresu fizyki i nauk pokrewnych; D.1.W9: metody kształcenia fizyki, a także znaczenie odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej; D.1.W10. rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej; ocenianie i jego rodzaje: ocenianie bieżące, semestralne i roczne, ocenianie wewnętrzne i zewnętrzne; funkcje oceny; D.1 W11. egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów, sprawdzianów oraz innych narzędzi przydatnych w procesie oceniania uczniów w zakresie fizyki; D.1 W12. diagnozę wstępną grupy uczniowskiej i każdego ucznia w kontekście przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz sposoby wspomagania rozwoju poznawczego uczniów; potrzebę kształtowania pojęć, postaw, umiejętności praktycznych, w tym rozwiązywania problemów, i wykorzystywania wiedzy; metody i techniki skutecznego uczenia się; metody strukturyzacji wiedzy oraz konieczność powtarzania i utrwalania wiedzy i umiejętności; D.1. W13. znaczenie rozwijania umiejętności osobistych i społeczno-emocjonalnych uczniów: potrzebę kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów oraz budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów, a także kształtowania kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych; D.1 W14. warsztat pracy nauczyciela fizyki; właściwe wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela; zagadnienia związane ze sprawdzaniem i ocenianiem jakości kształcenia oraz jej ewaluacją, a także z koniecznością analizy i oceny własnej pracy dydaktyczno-wychowawczej; D.1 W15. potrzebę kształtowania u ucznia pozytywnego stosunku do nauki, rozwijania ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej, logicznego i krytycznego myślenia, kształtowania motywacji do uczenia się danego przedmiotu i nawyków systematycznego uczenia się, korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu, oraz przygotowania ucznia do uczenia się przez całe życie przez stymulowanie go do samodzielnej pracy.
Efekty uczenia się - umiejętności D.1 U1. identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności z wymaganiami ogólnymi podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi; D.1 U2. przeanalizować rozkład materiału; D.1 U3. identyfikować powiązania treści nauczanego przedmiotu (fizyki) z innymi treściami nauczania; D.1 U4. dostosować sposób komunikacji do poziomu rozwojowego uczniów; D.1 U5. kreować sytuacje dydaktyczne służące aktywności i rozwojowi zainteresowań uczniów oraz popularyzacji wiedzy; D.1 U6. podejmować skuteczną współpracę w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym; D.1 U7. dobierać metody pracy klasy oraz środki dydaktyczne, w tym z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnej, aktywizujące uczniów i uwzględniające ich zróżnicowane potrzeby edukacyjne; D.1 U8. merytorycznie, profesjonalnie i rzetelnie oceniać pracę uczniów wykonywaną w klasie i w domu; D.1 U9. skonstruować sprawdzian służący ocenie danych umiejętności uczniów; D.1 U10. rozpoznać typowe dla nauczania fizyki błędy uczniowskie i wykorzystać je w procesie dydaktycznym; D.1 U11. przeprowadzić wstępną diagnozę umiejętności ucznia.
Kompetencje społeczne Absolwent jest gotów do: D.1 K1. adaptowania metod pracy do potrzeb i różnych stylów uczenia się uczniów; D.1 K2. popularyzowania wiedzy wśród uczniów i w środowisku szkolnym oraz pozaszkolnym; D.1 K3. zachęcania uczniów do podejmowania prób badawczych oraz systematycznej aktywności fizycznej; D.1 K4. promowania odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej; D.1 K5. kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów; D.1 K6. budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych; D.1 K7. rozwijania u uczniów ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej oraz logicznego i krytycznego myślenia; D.1 K8. kształtowania nawyku systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu; D.1 K9. stymulowania uczniów do uczenia się przez całe życie przez samodzielną pracę.
|
W cyklu 2025/26L:
Efekty uczenia się wynikające z załącznika nr 1 do Rozporządzenia MNiSW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela Efekty uczenia się – wiedza Absolwent zna i rozumie: D.1.W1 miejsce fizyki w ramowych planach nauczania w szkole podstawowej, wyrażone w wymaganiach ogólnych podstawy programowej i treściach programowych; D.1.W2 podstawę programową, cele kształcenia i treści nauczania fizyki w szkole podstawowej; D.1 W3. integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową; zagadnienia związane z programem nauczania – tworzenie i modyfikację, analizę, ocenę, dobór i zatwierdzanie oraz zasady projektowania procesu kształcenia oraz rozkładu materiału; D.1.W4: kompetencje merytoryczne, dydaktyczne nauczyciela fizyki w szkole podstawowej, w tym potrzebę zawodowego rozwoju, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej, oraz dostosowywania sposobu komunikowania się do poziomu rozwoju uczniów; rolę nauczyciela fizyki jako popularyzatora wiedzy i nowoczesnych zdobyczy technologicznych; stymulowania aktywności poznawczej uczniów; D.1.W5: konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania fizyki, w tym metody aktywizujące i metodę projektów, proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie ucznia; D.1.W6: metodykę realizacji poszczególnych treści w początkowym uczeniu fizyki – rozwiązania merytoryczne i metodyczne, dostosowanie działań do potrzeb i możliwości uczniów o różnym potencjale; typowe w początkowym uczeniu się fizyki błędy uczniowskie, ich rolę i sposoby wykorzystania w procesie dydaktycznym; D.1 W7. organizację pracy w klasie szkolnej i grupach: potrzebę indywidualizacji nauczania, zagadnienie nauczania interdyscyplinarnego, formy pracy specyficzne dla nauczania fizyki: zajęcia laboratoryjne, doświadczenia i konkursy oraz zagadnienia związane z pracą domową; D.1.W8: pomoce dydaktyczne z zakresu fizyki na poziomie szkoły podstawowej – dobór i wykorzystanie zasobów edukacyjnych, w tym elektronicznych i doświadczalnych; edukacyjne zastosowania mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnej; potrzebę wyszukiwania, adaptacji i tworzenia elektronicznych zasobów edukacyjnych z zakresu fizyki i nauk pokrewnych; D.1.W9: metody kształcenia fizyki, a także znaczenie odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej; D.1.W10. rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej; ocenianie i jego rodzaje: ocenianie bieżące, semestralne i roczne, ocenianie wewnętrzne i zewnętrzne; funkcje oceny; D.1 W11. egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów, sprawdzianów oraz innych narzędzi przydatnych w procesie oceniania uczniów w zakresie fizyki; D.1 W12. diagnozę wstępną grupy uczniowskiej i każdego ucznia w kontekście przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz sposoby wspomagania rozwoju poznawczego uczniów; potrzebę kształtowania pojęć, postaw, umiejętności praktycznych, w tym rozwiązywania problemów, i wykorzystywania wiedzy; metody i techniki skutecznego uczenia się; metody strukturyzacji wiedzy oraz konieczność powtarzania i utrwalania wiedzy i umiejętności; D.1. W13. znaczenie rozwijania umiejętności osobistych i społeczno-emocjonalnych uczniów: potrzebę kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów oraz budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów, a także kształtowania kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych; D.1 W14. warsztat pracy nauczyciela fizyki; właściwe wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela; zagadnienia związane ze sprawdzaniem i ocenianiem jakości kształcenia oraz jej ewaluacją, a także z koniecznością analizy i oceny własnej pracy dydaktyczno-wychowawczej; D.1 W15. potrzebę kształtowania u ucznia pozytywnego stosunku do nauki, rozwijania ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej, logicznego i krytycznego myślenia, kształtowania motywacji do uczenia się danego przedmiotu i nawyków systematycznego uczenia się, korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu, oraz przygotowania ucznia do uczenia się przez całe życie przez stymulowanie go do samodzielnej pracy.
Efekty uczenia się - umiejętności D.1 U1. identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności z wymaganiami ogólnymi podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi; D.1 U2. przeanalizować rozkład materiału; D.1 U3. identyfikować powiązania treści nauczanego przedmiotu (fizyki) z innymi treściami nauczania; D.1 U4. dostosować sposób komunikacji do poziomu rozwojowego uczniów; D.1 U5. kreować sytuacje dydaktyczne służące aktywności i rozwojowi zainteresowań uczniów oraz popularyzacji wiedzy; D.1 U6. podejmować skuteczną współpracę w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym; D.1 U7. dobierać metody pracy klasy oraz środki dydaktyczne, w tym z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnej, aktywizujące uczniów i uwzględniające ich zróżnicowane potrzeby edukacyjne; D.1 U8. merytorycznie, profesjonalnie i rzetelnie oceniać pracę uczniów wykonywaną w klasie i w domu; D.1 U9. skonstruować sprawdzian służący ocenie danych umiejętności uczniów; D.1 U10. rozpoznać typowe dla nauczania fizyki błędy uczniowskie i wykorzystać je w procesie dydaktycznym; D.1 U11. przeprowadzić wstępną diagnozę umiejętności ucznia.
Kompetencje społeczne Absolwent jest gotów do: D.1 K1. adaptowania metod pracy do potrzeb i różnych stylów uczenia się uczniów; D.1 K2. popularyzowania wiedzy wśród uczniów i w środowisku szkolnym oraz pozaszkolnym; D.1 K3. zachęcania uczniów do podejmowania prób badawczych oraz systematycznej aktywności fizycznej; D.1 K4. promowania odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej; D.1 K5. kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów; D.1 K6. budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych; D.1 K7. rozwijania u uczniów ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej oraz logicznego i krytycznego myślenia; D.1 K8. kształtowania nawyku systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu; D.1 K9. stymulowania uczniów do uczenia się przez całe życie przez samodzielną pracę.
|
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i
terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: