Chemia fizyczna 0600-S1-CM-CF
W ramach przedmiotu chemia fizyczna realizowane jest 30 godz. wykładu, i 45 godz. laboratorium.
Wykład obejmuje następujące treści
1. Wprowadzenie (zakres przedmiotu, podstawy matematyczne)
2. Stany skupienia
3. Stan gazowy
1) prawa gazowe,
2) równanie stanu gazu doskonałego;
3) równania stanu gazów rzeczywistych (van der Waalsa, wirialne);
3) zasada stanów odpowiadających sobie;
4) skraplanie gazów;
5) teoria kinetyczna gazów;
6) dyfuzja, efuzja.
4. Termodynamika: I zasada termodynamiki
1) podstawowe pojęcia (układ, ciepło, praca, energia);
2) energia wewnętrzna układu;
3) I zasada termodynamiki;
4) wyznaczanie zmian energii wewnętrznej (bomba kalorymetryczna), pojemność cieplna;
5) adiabata;
6) entalpia;
7) wyznaczanie zmian entalpii (kalorymetr), pojemność cieplna;
8) interpretacja pojemności cieplnej na poziomie molekularnym;
9) entalpia przemian fizycznych;
10) stan standardowy;
11) entalpia reakcji chemicznych;
12) prawo Hessa;
13) równanie Kirchhoffa.
5. Termodynamika: II zasada termodynamiki
1) cykl Carnota;
2) entropia (kierunek procesu samorzutnego; entropia i druga zasada termodynamiki; zmiana entropii);
3) obliczanie zmian entropii;
4) entropia absolutna i III zasada termodynamiki;
5) entropia i samorzutność reakcji;
6) konsekwencje II zasady termodynamiki – energia swobodna, entalpia swobodna, warunki samorzutności procesu;
6. Termodynamika: funkcje termodynamiczne
1) związek między funkcjami termodynamicznymi;
2) wielkości ekstensywne, intensywne;
3) cząstkowe wielkości molowe;
4) ważne równania termodynamiczne (równanie Gibbsa-Duhema i in.).
7. Nieidealność gazów, mieszanin gazów, roztworów ciekłych
1) potencjał chemiczny składnika mieszaniny;
2) lotność i współczynnik lotności (gazy);
3) aktywność i wsp. aktywności;
4) potencjał chemiczny substancji niejonowej w roztworze;
5) potencjał chemiczny elektrolitu w roztworze;
6) potencjał elektrochemiczny jonów w roztworze;
7) potencjał chemiczny rozpuszczalnika.
8. Równowagi fazowe – układy jednoskładnikowe
1) przejścia fazowe I-go i II-go rodzaju;
2) opis teoretyczny przejścia fazowego I-go rodzaju;
3) wykres fazowy i punkty charakterystyczne;
4) analiza termiczna;
5) reguła faz Gibbsa;
6) przykłady wykresów fazowych
9. Równowagi fazowe – układy dwuskładnikowe
1) reguła faz Gibbsa;
2) roztwory lotnych cieczy (destylacja frakcjonowana, roztwory azeotropowe);
3) wykresy fazowe układów ciecz-ciecz;
4) wykresy fazowe układów ciecz-cialo stałe;
5) analiza termiczna;
6) wykresy fazowe układów zawierających związki amfifilowe.
10. Równowagi fazowe – układy trójskładnikowe
1) reguła faz Gibbsa;
2) trójkąt Gibbsa;
3) przykłady wykresów fazowych;
4) prawo podziału Nernsta.
11. Roztwory – właściwości koligatywne
1) obniżenie prężności pary nad roztworem (prawo Raoulta, prawo Henry’ego);
2) podwyższenie temperatury wrzenia, obniżenie temperatury krzepnięcia;
3) ciśnienie osmotyczne, osmometria.
12. Roztwory – rozpuszczalność substancji
1) rozpuszczanie (wpływ budowy molekularnej substancji);
2) iloczyn rozpuszczalności, wpływ różnych czynników na rozpuszczalność substancji.
13. Roztwory elektrolitów – równowaga
1) metody wyznaczania współczynników aktywności – omówienie metody izopiestycznej;
2) teoria Debye'a – Hückela (chmura jonowa, grubość chmury jonowej, graniczne prawo Debye’a-Hückla);
3) równowagi w roztworach elektrolitów (iloczyn jonowy wody, teoria kwasów i zasad Brønsteda-Lowry'ego, stałe dysocjacji kwasu, zasady);
4) amfolity (zwykłe, obojnacze, punkt izoelektryczny);
5) miareczkowanie alkacymetryczne;
6) bufory, pojemność buforowa;
7) wskaźniki kwasowo-zasadowe;
14. Reakcje chemiczne – termodynamika
1) entalpia swobodna reakcji;
2) samorzutność reakcji;
3) reakcje sprzężone;
4) stałe równowagi chemicznej;
5) wpływ T, p na stałe równowagi,
6) reguła przekory Le Chateliera-Brauna.
15. Kinetyka chemiczna, cz. 1
1) szybkość reakcji chemicznej;
2) prawa kinetyczne;
3) rząd reakcji;
4) reakcja elementarna, molekularność;
5) nieodwracalne reakcje n-tego rzędu, n = 0, 1, 2; równania różniczkowe i całkowe, okres półtrwania;
6) reakcje odwracalne i równowaga;
7) reakcje szeregowe;
8) reakcje równoległe;
9) tworzenie równań różniczkowych dla kilku reakcji ze sobą powiązanych;
10) wyznaczanie rzędu reakcji;
11) techniki eksperymentalne;
12) teoria zderzeń;
13) teoria absolutnej szybkości reakcji;
14) wyprowadzanie równań kinetycznych;
15) przybliżenie równowagowe;
16) mechanizm Lindemanna-Christiansena;
17) reakcje łańcuchowe;
18) rozgałęzione reakcje łańcuchowe, wybuchy;
19) reakcje oscylacyjne;
20) reakcje fotochemiczne.
16. Kinetyka chemiczna, cz. 2: kataliza
1) rodzaje katalizy;
2) kataliza homogeniczna;
3) reakcje enzymatyczne;
4) inhibicja konkurencyjna w katalizie enzymatycznej;
5) kataliza heterogeniczna;
6) adsorpcja;
7) kinetyka Langmuira-Hinshelwooda;
8) dezaktywacja katalizatora.
17. Zjawiska powierzchniowe
1) warstwa międzyfazowa;
2) napięcie powierzchniowe, międzyfazowe;
3) powierzchnie zakrzywione;
4) zwilżanie;
5) filmy powierzchniowe;
6) adsorpcja na granicy faz ciecz – gaz;
7) adsorpcja na powierzchni ciał stałych.
18. Lepkość
1) definicja lepkości;
2) lepkość roztworów – wielkości pokrewne;
3) lepkościowo średnia masa cząsteczkowa;
4) przepływ w kapilarze - równanie Hagena-Poiseuille’a;
5) pomiar lepkości;
6) reologiczne zachowanie materiałów.
19. Oddziaływania międzycząsteczkowe
1) oddziaływania między jonami;
2) oddziaływania między trwałymi dipolami – energia Keesoma;
3) oddziaływania między dipolami indukowanymi – energia Debye’a;
4) oddziaływania między cząsteczkami obojętnymi elektrycznie – energia dyspersyjna (energia Londona),
5) atomowe siły odpychania;
6) oddziaływania międzycząstkowe
20. Elektrochemia: transport w roztworach elektrolitów
1) równanie transportowe jonów (równanie Nernsta-Plancka) i jego składowe, współczynnik dyfuzji, ruchliwość;
2) podstawowe wielkości (gęstość prądu, przewodność elektrolityczna, liczba przenoszenia jonu, przewodność molowa elektrolitu);
3) wyznaczanie przewodnictwa elektrolitu, stała sondy konduktometrycznej;
4) zależność przewodności elektrolitycznej, przewodności molowej od stężenia elektrolitu;
5) teoria Debye'a-Hückela-Onsagera przewodnictwa elektrolitów;
6) efekty Wiena;
7) pomiar liczby przenoszenia jonu metodą Hittorfa;
8) dyfuzja elektrolitu (I i II prawo Ficka).
21. Elektrochemia równowagowa: ogniwa galwaniczne
1) ogniwa, półogniwa;
2) reakcje połówkowe i sumaryczna ogniwa;
3) konwencja sztokholmska.
4) rodzaje elektrod, rodzaje półogniw;
5) notacja ogniw i półogniw;
6) szereg potencjałów standardowych półogniw;
7) termodynamiczny opis ogniwa elektrochemicznego;
8) równanie Nernsta;
22. Elektrochemia: przepływ prądu
1) prąd wymiany i równanie Butlera-Volmera;
2) nadnapięcie w elektrolizie;
3) równania Tafela.
23. Korozja elektrochemiczna.
Całkowity nakład pracy studenta
Efekty uczenia się - wiedza
Efekty uczenia się - umiejętności
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne
Metody dydaktyczne
Metody dydaktyczne podające
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
Rodzaj przedmiotu
Wymagania wstępne
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Wykład - warunkiem zaliczenia egzaminu jest:
1) zaliczenie wszystkich składowych bloku;
2) uzyskanie min. 50 % punktów z 9 losowo wybranych pytań po jednym z danego obszaru chemii fizycznej (Gazy, I zasada termodynamiki i termochemia, Entropia i II zasada termodynamiki, Równowaga chemiczna, Równowagi fazowe, Roztwory, Kinetyka chemiczna, Elektrochemia, Zjawiska powierzchniowe).
Literatura
1. P.W. Atkins, Chemia Fizyczna, PWN, Warszawa, 2001,
2, K. Pigoń, Z Ruziewicz, Chemia fizyczna, 1.Podstawy
fenomenologiczne, PWN, Warszawa, 2005,
3. A.G. Whittaker, A.R. Mount, M.R. Heal, Krótkie wykłady, Chemia
fizyczna, PWN, Warszawa, 2003,
4. P.W. Atkins, Podstawy chemii fizycznej, PWN, Warszawa, 1999,
5. A. Barański, A. Basiński ..., Chemia Fizyczna, PWN, Warszawa 1980,
6. F. Pruchnik, Kataliza homogeniczna, PWN, Warszawa, 1993.
Seria: Wykłady z chemii fizycznej, WNT, Warszawa:
H. Buchowski, W. Ufnalski, Fizykochemia gazĂłw i cieczy, 1998;
H. Buchowski, W. Ufnalski, Roztwory, 1995;
W. Ufnalski, Równowagi chemiczne, 1995;
H. Buchowski, W. Ufnalski, Podstawy termodynamiki, 1994,1998;
A. Molski, Wprowadzenie do kinetyki chemicznej, 2001,
A. Kisza, Elektrochemia I, Jonika, 2000,
A. Kisza, Elektrochemia II, Elektrodyka, 2001,
7. L. Sobczyk, A. Kisza, K. Gatner, A. Koll, Eksperymentalna chemia
fizyczna, PWN, Warszawa 1982.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: